2 sierpnia 1996 roku zmarł w Kalifornii por. dr Jerzy Skąpski, oficer Brygady Świętokrzyskiej w oddz. VI, w USA od wielu lat wykładowca teorii muzyki na uniwersytecie w Northridge w Kalifornii. Por. Skąpski był autorem hymnu Brygady Świętokrzyskiej.
Jest to oficjalna informacja Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych A. P. Koła Nr 52 – Narodowe Siły Zbrojne opublikowana 10 grudnia 1996 roku, która znajduje się w prywatnych zbiorach Marii Lisowskiej, żony Stanisława Lisowskiego ps. „Lisowczyk” prezesa Okręgu Świętokrzyskiego Związku Żołnierzy NSZ.
Jerzy Skąpski, a właściwie Jerzy Kolendo ps. „Skąpski”, urodził się 25 grudnia 1920 roku w Żyrardowie, powiat Grodzisk Mazowiecki, w rodzinie Elżbiety i Jerzego. Jego ojciec służył w stopniu majora w 76. Pułku Piechoty w Grodnie i był dentystą wojskowym. Rodzina miała dobrą sytuację materialną, więc młody Jerzy uczęszczał do prywatnych szkół. W latach 1937−1938 przeszedł Przeszkolenie Wojskowe I i II stopnia. Organizacja PW została założona w 1927 roku, aby przygotowywać młodzież do służby wojskowej. Od 1937 roku przysposobienie wojskowe było przedmiotem obowiązkowym w szkołach ponadpodstawowych. Jerzy Kolendo odbył także służbę w Junackich Hufcach Pracy w batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza pod Baranowiczami, województwo nowogródzkie. W maju 1939 roku ukończył Prywatne Męskie Gimnazjum i Liceum im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był także absolwentem Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu, w klasie fortepianu. W dniu 10 czerwca 1939 roku otrzymał przydział do Szkoły Podchorążych Piechoty przy 57. Pułku Piechoty w Poznaniu. Latem 1939 roku przeszedł przeszkolenie w Junackich Hufcach Pracy w Baranowiczach, które ukończył w stopniu starszego junaka z cenzusem.
We wrześniu 1939 roku Jerzy Kolendo wziął udział w obronie Warszawy, zgłaszając się do służby pomocniczej. Obsługiwał działa stacjonujące w Ogrodzie Saskim. Po kapitulacji stolicy wrócił do Poznania. Wielkopolska, po zajęciu przez niemieckiego okupanta we wrześniu 1939 roku, została włączona do III Rzeszy Niemieckiej jako Kraj Warty. Językiem urzędowym stał się język niemiecki. Wprowadzono godzinę policyjną i nakaz pracy dla Polaków. Skonfiskowano broń, odbiorniki radiowe, aparaty fotograficzne. Niemal natychmiast okupant rozpoczął egzekucje i wysiedlenia ludności polskiej i żydowskiej. Jerzy Kolendo został przymusowo wysiedlony przez Niemców na Kielecczyznę, teren Generalnej Guberni. Zamieszkał w Michniowie pod Suchedniowem. Podjął pracę w Suchedniowie jako sekretarz zarekwirowanych przez Niemców tartaków.
Jerzy Kolendo włączył się w działalność polskiego ruchu oporu. 1 maja 1941 roku został zaprzysiężony do Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy. W okresie konspiracji używał pseudonimów „Skąpski”, „Zygmunt Skąpski”, „Szary”. W 1942 roku pełnił funkcję oficera do specjalnych poruczeń przy sztabie Rejonu Suchedniów Związku Jaszczurczego. W latach 1942−1943 przeszedł przeszkolenie na kursie podchorążych pod kierunkiem Jerzego Wojskiego. Od grudnia 1942 roku do 1 marca 1943 roku pełnił funkcję zastępcy instruktora kursu. Po ukończeniu kursu otrzymał awans do stopnia plutonowego podchorążego. Od 1 grudnia 1942 roku był łącznikiem w Narodowych Siłach Zbrojnych, a od 1 marca 1943 roku zastępcą dowódcy kompanii szturmowej NSZ w Rejonie Gózd. W maju 1943 roku został awansowany do stopnia sierżanta podchorążego, a 1 października tego samego roku mianowany oficerem wyszkoleniowym Rejonu Suchedniów. Od 12 lipca 1944 roku Jerzy Kolendo ps. „Skąpski” pełnił funkcję szefa kancelarii 204. pp. Ziemi Kieleckiej NSZ, a od 11 sierpnia 1944 roku p.o. kierownika kancelarii powołanej 10 sierpnia Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. 11 listopada 1944 roku został awansowany do stopnia podporucznika. Z powodu choroby skierowano go do Kielc, gdzie prowadził prace redakcyjne przy wydawaniu konspiracyjnych pism. Nie był obecny w oddziale podczas wymarszu Brygady Świętokrzyskiej na Zachód. Niemal tysiącosobowy uzbrojony oddział wojskowy od 13 stycznia 1945 roku przedzierał się z Kielecczyzny przez Śląsk, Sudety i Czechy na tereny zajęte przez wojska amerykańskie. Ppor. „Skąpskiemu” udało mu się dołączyć do Brygady na terenie Śląska. 16 lutego 1945 roku został mianowany oficerem do specjalnych zleceń przy sztabie BŚ NSZ. Był współredaktorem wydawanego przez Brygadę pisma „W marszu i boju”, a także autorem Hymnu Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Wykorzystując swoją wiedzę muzyczną został także dyrygentem i nauczycielem śpiewu w chórze kościelnym Brygady.
Podczas marszu Brygady na Zachód jej liczebność systematycznie rosła, bowiem dołączali do niej Polacy uwolnieni z obozów jenieckich, wysłani przez Niemców na roboty przymusowe, powstańcy warszawscy, a także ludność cywilna uciekająca przed sowieckim okupantem. Na przełomie kwietnia i maja Brygada Świętokrzyska NSZ nawiązała kontakt z Armią USA. Polacy rozbijali niemieckie jednostki wojskowe i likwidowali organizowane przez Niemców zasadzki na żołnierzy amerykańskich. W dniu 5 maja 1945 roku polscy żołnierze z Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwolili niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w czeskim Holiszowie. Uwolnili ponad 800 więźniarek różnych narodowości, wzięli do niewoli 200 esesmanów i 15 strażniczek. Obóz KL Holleischen był filią niemieckiego KL Flossenburg. Niemieckie dowództwo obozu było przygotowane do spalenia żywcem więźniarek narodowości żydowskiej. Pod barak, w którym zostały zamknięte Żydówki podłożono materiały łatwopalne, zabito drzwi i okna i czekano na rozkaz podłożenia ognia. Tylko niespodziewany atak żołnierzy NSZ ocalił więźniarkom życie. Dowództwo wojsk amerykańskich przyznało żołnierzom Brygady prawo noszenia na mundurach odznaki 2. Dywizji Piechoty Armii USA „Indian Head”.
Po rozformowaniu Brygady i utworzeniu z jej żołnierzy Polskich Kompanii Wartowniczych przy Armii USA ppor. „Skąpski” pełnił funkcję oficera oświatowego w kompanii nr 3 kpt. „Jerzego”, a we wrześniu 1945 roku został dowódcą 6. Plutonu Kompanii Wartowniczej nr 4002. W dniu 22 grudnia został awansowany do stopnia porucznika i mianowany zastępcą dowódcy kompani w Bambergu. Po wojnie pozostał przy konspiracyjnym nazwisku Jerzy Józef Skąpski. W 1946 roku rozpoczął studia chemiczne w Erlangen i Monachium, które ukończył w lutym 1948 roku. W dniu 16 października 1946 roku, z okazji 97. rocznicy śmieci Fryderyka Chopina, zorganizował w Monachium koncert, podczas którego sam odtwarzał utwory kompozytora.
Od 1946 roku nastąpiło stopniowe zmniejszanie liczebności Polskich Kompanii Wartowniczych. Jerzy Skąpski, po ukończeniu studiów w Monachium, wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Osiadł w Kalifornii. Pracował na uniwersytecie w Northridge, gdzie zrobił doktorat. Wykładał teorię muzyki. Zmarł w wieku 76 lat.
Zapraszamy do zapoznania się z Hymnem Brygady Świętokrzyskiej NSZ w wykonaniu tenora Piotra Rafałko.
