W dniu 20 marca 2022 roku w poznańskim Forcie VII oddaliśmy hołd zamordowanym przez Niemców przywódcom Narodowej Organizacji Bojowej w 80. rocznicę ich śmierci. Wyroki śmierci wykonano 20 marca 1942 roku w więzieniu Berlin-Plotzensee. Egzekucja rozpoczęła się o godzinie 5.45 i trwała 40 minut.
Uroczystość rozpoczęła się w Muzeum Martyrologii Wielkopolan. Historię niemieckiego obozu koncentracyjnego w Forcie VII przedstawił kustosz Leszek Wróbel. Na terenie Fortu VII Niemcy utworzyli pierwszy w Polsce obóz koncentracyjny. Panowały w nim nieludzkie warunki. Więźniowie przetrzymywani byli w kompletnych ciemnościach, w ogromnym zagęszczeniu, głodni, mordowani i torturowani przez sadystycznych niemieckich oprawców. W obozie eksterminowano wielkopolską inteligencję, powstańców wielkopolskich i śląskich, księży, członków ruchu oporu. Większość nie przeżyła śledztw i katowania. Również w Forcie VII Niemcy po raz pierwszy użyli gazu do zabijania ludności cywilnej, mordując pacjentów szpitala psychiatrycznego. Wykład kustosza muzeum zakończył się w celi, w której Niemcy zamordowali wielkopolskich profesorów.
Następnie dr Rafał Sierchuła wygłosił wykład, w którym przedstawił historię powstania, walki i rozbicia Narodowej Organizacji Bojowej. Zarówno miejsce jak i poznana historia sprawiły na słuchaczach wstrząsające wrażenie. W hołdzie zamordowanym przywódcom NOB, pod tablicą im poświęconą zapaliliśmy znicze i złożyliśmy kwiaty. Na tablicy widnieje napis:
Pamięci Przywódców Narodowej Organizacji Bojowej, współtwórców Polskiego Państwa Podziemnego, którzy zginęli wierni Bogu i Ojczyźnie.
Zamordowani w Forcie VII
Marian Frankowski, Ksiądz Julian Stefan Mirochna, Hieronim Szybowicz.
Ścięci w Berlinie-Plotzensee
Stefan Chojnacki, Mścisław Frankowski, Władysław Grzędzielski, Bolesław Koteras,
Jerzy Kurpisz, dr Stefan Piotrowski, Józef Przybyła, Józefat Sikorski, Antoni Wolniewicz.
W uroczystości wzięli udział historycy z Instytutu Pamięci Narodowej, filistrzy Korporacji Akademickiej Hermesia, kibice Lecha Poznań, Alicja Siałkowska prezes Okręgu Wielkopolska Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, członkowie ZŻNSZ, bliski krewny Stefana Chojnackiego (jednego z zamordowanych). Po zakończeniu obchodów rocznicowych w Forcie VII część osób udała się na cmentarz na Jeżycach, gdzie zapalono znicze i odmówiono modlitwy przy symbolicznych grobach Stefana Chojnackiego i dr. Stefana Piotrowskiego.
Rys historyczny
Stronnictwo Narodowe przystąpiło do organizowania oporu antyniemieckiego w Wielkopolsce już w październiku 1939 roku. Powstała na bazie Stronnictwa Narodowego wojskowa Narodowa Organizacja Bojowa (NOB) działała od listopada 1939 do marca 1941. Komendantem organizacji został Antoni Wolniewicz ps. „Marian”, „Znicz”, jego zastępcami podporucznik rezerwy Stefan Chojnacki ps. „Grom” i kapitan rezerwy Antoni Popiela ps. „Mahoń”.
Dnia 1 września 1940 r. wprowadzono regulamin organizacyjny, który podkreślał, że NOB jest jednolitą organizacją o charakterze wojskowym, politycznym i społecznym, opartą na idei narodowej, wywodzącej się z Ruchu Wszechpolskiego. Zasadniczym celem NOB miała stać się wielokierunkowa walka o wyzwolenie kraju oraz samoobrona społeczeństwa, jego wychowanie według idei narodowej dla stworzenia Wielkiej Polski Narodowo-Katolickiej.
Struktura organizacyjna NOB ukształtowała się następująco:
– sformowano okręg poznański, okręg śląski, pomorski oraz wrocławski, który prawdopodobnie nie usamodzielnił się.
Okręg Poznański podzielony został na 11 rejonów kierowanych przez inspektorów terenowych.
Rejon Nr 1 Poznań-Miasto – inspektor por. rez. Stefan Chojnacki ps. „Grom” (areszt. 11.12.1940 r.);
Rejon Nr 2 Leszno, Rawicz, Gostyń – inspektor Jerzy Kurpisz ps. „Orlik” (areszt. 11.12.1940 r.);
Rejon Nr 3 Śrem, Kościan, Wolsztyn, Nowy Tomyśl – inspektor Zenon Ciemniejewski ps. „Lipa”, „Modrzew”;
Rejon Nr 4 Ostrów Wielkopolski, Jarocin, Krotoszyn, Kępno – inspektor ppor. Ludwik Nowak, po nim Władysław Grządzielski ps. „Wojciech” (areszt. 28.02.1941 r.);
Rejon Nr 5 Kalisz, Konin, Turek, Koło – pełniący obowiązki inspektora por. Antoni Strzelczyk ps. „Kazik”, po nim Władysław Grządzielski;
Rejon Nr 6 Środa, Września, Gniezno – inspektor Edward Nowicki ps. „Mech”, „Marynarz” do końca 1940 r., do tego rejonu włączono część powiatu Mogilno i miasto Trzemeszno;
Rejon Nr 7 Inowrocław – miasto, powiat Strzelno, część powiatu Mogilno, do czasu wyodrębnienia okręgu Kujawy – inspektor Kazimierz Skrzypczyński;
Rejon nr 8 Bydgoszcz – miasto, powiat Nakło, do czasu wyodrębnienia się okręgu Pomorze – inspektor Albin Lewandowski;
Rejon 9 Wągrowiec, Żnin, Szubin – włączony do Rejonu Nr 7;
Rejon 10 Oborniki, Szamotuły, Międzychód, Czarnków, Chodzież – inspektor Józef Przybyła ps. „Kropka” (aresztowany 11.12.1940 r.);
Rejon Nr 11 Poznań – powiat – włączony do Rejonu Nr 1.
Infiltrację organizacji Niemcy prowadzili od jesieni 1939. Od 5 grudnia 1940 roku do marca 1941 roku aresztowano 868 członków organizacji, z kierownictwem Narodowej Organizacji Wojskowej włącznie. Po ciężkich śledztwach na karę śmierci skazano 167 żołnierzy NOB. Liczba ogólna ofiar przekroczyła 1000 osób.
