Tadeusz Zieliński ps. „Wujek”, „Dyzma”, „Stanisław Uherski”, „Ryszard Winiarski”. Komendant NSZ powiatu chełmskiego. Komendant NSZ Okręgu Lubelskiego, podpułkownik (1945).
Urodził się 30 października 1898 r. w majątku Winiary k. Warki pow. Grójec, syn Waleriana hr. Świnka-Zielińskiego i Czesławy z Bończa-Tomaszewskich. Wychowywał się w rodzinie o bogatych tradycjach patriotycznych, kultywowanych od wielu pokoleń. Pierwsze nauki pobierał w rodzinnym domu, następnie w Grodnie u księży prowadzących tajne nauczanie. Maturę uzyskał w Gimnazjum im. Górskiego w Warszawie.
Zgodnie z wolą ojca i rodzinnymi tradycjami wstąpił do wojska, po czym został skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu na wiele lat związał się z wojskiem. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walczył na Łotwie i nad Berezyną. Wojnę zakończył w stopniu porucznika. Za męstwo otrzymał Krzyż Walecznych i Krzyż Niepodległości. Macierzystym jego pułkiem był 7. pp. Piechoty Legionów.
W 1925 r. zawarł małżeństwo z Janiną z Gryzińskich, był ojcem córki Czesławy (później Stefanowej Grabskiej) i syna Adama. W 1927 r. został wykładowcą w Szkole Oficerskiej we Włodzimierzu, a w rok później przeniesiono go do Korpusu Ochrony Pogranicza w Ostrogu, gdzie pełnił służbę do 1934 r. Następnie został powołany na stanowisko Komendanta Strzelców w Lesku. Podlegał wówczas płk. Tadeuszowi Klimeckiemu, dowódcy 5. Pułku Strzelców Podhalańskich. W tym okresie aktywnie działał społecznie i był współtwórcą „Związku Szlachty Zagrodowej” na tamtych terenach. W 1938 r. skierowany został do 44. Pułku Piechoty w Równem.
Brał czynny udział w wojnie 1939 r. wraz z dywizją wołyńską. Po zakończeniu działań wojennych, unikając niewoli, niezwłocznie rozpoczął działalność konspiracyjną, początkowo w ZWZ, a następnie w Narodowej Organizacji Wojskowej. Został Komendantem Obwodu Krasnystaw, a od 1942 r. w szeregach Narodowych Sił Zbrojnych, pełnił funkcję komendanta powiatu chełmskiego.
Rozkazem Komendy Okręgu III NSZ-AK z 5 września 1944 r. został wyznaczony na stanowisko inspektora Inspektoratu „A”, obejmującego powiaty: Chełm, Krasnystaw i Lubartów. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na Lubelszczyznę, w związku z brakiem łączności z Komendą Główną doprowadzono do powstania Tymczasowej Rady Politycznej Ziem Wschodnich oraz Komendy Ziem Wschodnich NSZ, obejmującej okręgi: Lublin, Podlasie i Rzeszów. Tadeusz Zieliński został trzecim z kolei komendantem Ziem Wschodnich – już w stopniu podpułkownika. Był to okres tworzenia się nowej organizacji konspiracyjnej pod nazwą Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. Komenda Ziem Wschodnich z dniem 6 lipca 1945 r. została rozwiązana, a zamiast niej powołano Obszar II NZW, na czele którego stanął komendant ppłk Tadeusz Zieliński.
W dniu 18 marca 1946 r. Tadeusz Zieliński został aresztowany przez władze bezpieczeństwa w Warszawie. Osadzony w więzieniu MBP na Mokotowie, przeszedł niezwykle ciężkie śledztwo, trwające ponad półtora roku, prowadzone przez osławionego płk. UB Józefa Różańskiego. Miało ono na celu ujawnienie rzekomej zbrodniczej działalności jego oraz innych osób z komend terenowych i Komendy Głównej NZW, którzy w liczbie kilkudziesięciu zostali aresztowani przez UB na wiosnę 1946 r.
Sporządzony akt oskarżenia obejmował grupę dziewięciu osób. Proces rozpoczął się 6 paźdzernika 1947 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie. Salą Sądową była zamieniona na ten cel kaplica więzienna, pozbawiona symboli religijnych. Proces miał odbywać się – według zapowiedzi Różańskiego – w obecności dziennikarzy, którzy mieli go odpowiednio „opluć”, ale odbył się przy drzwiach zamkniętych; dopuszczono tylko po jednej osobie z rodziny. Pod koniec procesu wszyscy mężczyźni, spodziewając się kary śmierci, przyjęli w tajemnicy Komunię Św. Przyniosła ją do sądu obrońca, adwokat Antonina Grabowska i przekazała oskarżonym.
Wyrok sądu, który z uzasadnieniem liczył 34 strony, został ogłoszony w dniu 3 listopada 1947 r. i był niezwykle surowy. Skazani zostali: Lechosław Roszkowski na trzykrotną karę śmierci, Tadeusz Zawadziński na trzykrotną karę śmierci, Jan Morawiec na siedmiokrotną karę śmierci, Jan Golka na 12 i 5 lat więzienia, po amnestii łącznie 8 lat. Tadeusz Zieliński został skazany na dwukrotną karę śmierci, którą po zastosowaniu amnestii zamieniono na 15 lat więzienia. Ruta Czaplińska na łączną karę 10 lat więzienia. Maria Nachtman na 6 lat, po amnestii na 3 lata więzienia. Wanda Ceraska na 4 lata więzienia, po amnestii sprawę umorzono. Walentyna Jeremicz została skazana na 3 lata więzienia, po amnestii umorzona.
Najwyższy Sąd Wojskowy decyzją z 10 grudnia 1947 r. utrzymał w mocy wyroki skazanych na karę śmierci z wyjątkiem wyroku na ppłk. T.Zielińskim, a Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Zatwierdzone wyroki zostały wykonane 13 stycznia 1948 r., w więzieniu Mokotowskim. Ppłk Tadeusz Zieliński, któremu karę śmierci zamieniono na 15 lat więzienia, odbywał karę w Warszawie, Wronkach, Rawiczu i Krakowie. Ze względu na stan zdrowia został w dniu 28 października 1956 r. zwolniony na miesięczny urlop zdrowotny, a następnie, na mocy amnestii, warunkowo zwolniony. Zamieszkał w Podkowie Leśnej k. Warszawy, gdzie zmarł w dniu 11 stycznia 1992 r. W jego ostatniej drodze uczestniczyła rodzina, duchowieństwo, podkomendni z całego kraju oraz liczne poczty sztandarowe.
28 stycznia 1992 r., już po śmierci, Sąd Wojewódzki w Warszawie unieważnił wyrok skazujący T. Zielińskiego i pozostałe osoby, wydany przez WSR w Warszawie z 3 listopada 1947 r. Jak orzeczono, przypisane im czyny były związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.
Na podstawie: Z.Leszczyńska, „Ginęli za to co najgłębiej człowiek ukochać może. Członkowie organizacji niepodległościowych na Lubelszczyźnie skazani na karę śmierci przez sądy wojskowe [1944-1955]”. Część II, Test: Lublin 2003.
