Stanisław Agaciński – żołnierz Wojska Polskiego i Narodowej Organizacji Bojowej, uczestnik wojny obronnej 1939 roku, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.
Urodził się 28 kwietnia 1905 roku w Piersku, powiat szamotulski, pod zaborem pruskim. Zamieszkał w Poznaniu, gdzie prowadził własny sklep rybny. Wziął udział w walkach podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Poznania. We wrześniu 1939 roku Wielkopolska, po zajęciu przez okupanta niemieckiego, została włączona do III Rzeszy Niemieckiej jako Kraj Warty. Językiem urzędowym stał się język niemiecki. Wprowadzono godzinę policyjną i nakaz pracy dla Polaków. Skonfiskowano broń, odbiorniki radiowe, aparaty fotograficzne. Niemal natychmiast okupant rozpoczął egzekucje i wysiedlenia ludności polskiej i żydowskiej. Stanisław Agaciński w okresie okupacji został zatrudniony jako palacz w Monopolu Niemieckim.
Pod niemiecką okupacją Polacy szybko zaczęli organizować konspirację. W dniu 16 listopada 1939 roku działacze Stronnictwa Narodowego (SN) powołali konspiracyjną organizację wojskową – Narodową Organizację Bojową (NOB). Stanisław Agaciński zaangażował się w działalność ruchu oporu. Został zaprzysiężony do NOB w lipcu 1940 roku. Należał do „piątki” Jana Lembicza na terenie poznańskiego Śródmieścia. Brał udział w kolportowaniu wydawanego przez Stronnictwo Narodowe pisma „Polska Narodowa”. Płacił składki organizacyjne.
Na skutek dekonspiracji i zwerbowania w NOB agentów organizacja została rozbita. Pierwsze aresztowania miały miejsce w grudniu 1940 roku. Stanisław Agaciński został aresztowany przez gestapo 10 lipca 1941 roku i osadzony w poznańskim Forcie VII, a później w niemieckim więzieniu we Wronkach. Fort VII był pierwszym obozem koncentracyjnym utworzonym przez Niemców na okupowanych ziemiach polskich. Na terenie Wielkopolski był największym ośrodkiem eksterminacji polskiej ludności cywilnej. Był także pierwszym obozem, w którym Niemcy w testowej komorze gazowej użyli gazu do masowego mordowania Polaków.
W dniu 9 marca 1942 roku wyrokiem niemieckiego Wyższego Sądu Rejonowego w Poznaniu (OLG Posen) na sesji wyjazdowej w Szamotułach Stanisław Agaciński został skazany na 3 lata obozu karnego. Dnia 16 grudnia 1942 roku przetransportowano go do obozu koncentracyjnego KL Mauthausen. Otrzymał numer obozowy 19451. Zmarł w obozie 22 grudnia 1942 roku. Miał 37 lat.
dr Rafał Sierchuła/Bożena Wołek
