Kalendarium 22−28 sierpnia

kalendarium

Kalendarium 22−28 sierpnia

22 sierpnia

  • 1889 – w Krakowie urodził się Władysław Tempka, polski prawnik, działacz PSChD, poseł na sejm II i III kadencji II RP, współpracownik Wojciecha Korfantego. Zginął w grupie więźniów rozstrzelanych w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz-Birkenau 12 czerwca 1942 r.
  • 1890 – w Warszawie urodził się Henryk Hilarowicz, znakomity polski chirurg, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Zginął w nocy 3/4 lipca 1941 r. rozstrzelany przez Niemców w grupie profesorów lwowskich uczelni.
  • 1944 – pod Raszkowem kompanie por. Tadeusza Żółkiewskiego ps. „Most” i kpt. Władysława Kołacińskiego ps. „Żbik” z Brygady Świętokrzyskiej NSZ rozbiły tabory z niemieckimi żandarmami. Był to odwet za aresztowanie i zamordowanie przez żandarmerię 40 żołnierzy AK zamelinowanych w okolicy.

23 sierpnia

  • 1939 – Niemcy hitlerowskie i Rosja sowiecka podpisały pakt o nieagresji tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow. Wśród ustaleń paktu znajdował się wspólny atak na Polskę oraz podział polskich ziem pomiędzy obu agresorów.
  • 1942 – podpisanie umowy scaleniowej pomiędzy NOW i AK. Początkiem scalania było zaprzysiężenie do AK Komendanta Głównego NOW ppłk. Józefa Rokickiego ps. „Karol” w dniu 4 listopada 1942 r.
  • 1944 – powstańcy warszawscy zdobyli komendę niemieckiej policji oraz kościół Świętego Krzyża w Śródmieściu.
  • 1944 – 250 polskich oficerów AK i NSZ uwięzionych przez sowietów w obozie filtracyjnym NKWD na Majdanku zostało wywiezionych do łagrów na terenie Związku Sowieckiego.

24 sierpnia

  • 1939 – początek tajnej mobilizacji kartkowej, która objęła ponad 70% stanu Wojska Polskiego.
  • 1942 – w niemieckim więzieniu w Dreźnie zostali zgilotynowani młodzi działacze podziemia narodowego z Poznania, tzw. „Poznańska piątka”: Czesław Jóźwiak, Edward Kaźmierski, Franciszek Kęsy, Edward Klinik i Jarogniew Wojciechowski. Zostali beatyfikowani przez Jana Pawła II w dniu 13 czerwca 1999 r.
  • 1944 – w gajówce w Fanisławicach 1. Batalion 204. pp. BŚ NSZ zdobył wozy taborowe 2. Brygady AL „Świt”. AL-owcy wykoleili pociąg osobowy pod Gnieździskami i ograbili pasażerów. Zlikwidowano dwóch AL-owców.
  • 1966 – w Wielkiej Brytanii zmarł na atak serca gen. Tadeusz Komorowski ps. „Bór”, oficer WP, dowódca AK, Naczelny Wódz, premier rządu RP na Uchodźstwie.
  • 1972 – w Ulanowie zmarł Michał Krupa ps. „Wierzba”, „Pułkownik”, żołnierz NOW-NZW w oddziałach por. Franciszka Przysiężniaka ps. „Ojciec Jan”, kpt. Józefa Zadzierskiego ps. „Wołyniak” i Adama Kusza ps. „Garbaty”.

25 sierpnia

  • 1944 – Kompania Leśna NSZ im. „Szarego” z Samodzielnego Batalionu im. Brygadiera Mączyńskiego stoczyła w Lasach Chojnowskich bitwę z wojskami niemieckimi.
  • 1949 – por. Tadeusz Gaertner ps. „Grot”, „Kruk”, żołnierz NSZ „Pasieka”, został skazany przez WSR we Wrocławiu na karę 12 lat więzienia.
  • 1950 – podszywający się pod żołnierza konspiracji agent UB krypt. „Zemsta”, w lesie pod wsią Żuki, zlikwidował 4-osobową grupę żołnierzy NZW kpr. Franciszka Kisielewskiego ps. „Sosna”.

26 sierpnia

  • 1942 – niemieckie gestapo aresztowało płk. Tadeusza Kurcyusza ps. „Fiszer”, „Mars”, „Morski”, „Żegota”. Uwięziono go na Pawiaku, skąd został wykupiony i zwolniony w grudniu 1942 r.
  • 1943 – oddział NSZ wach. Tomasza Wójcika ps. „Tarzan” zlikwidował gen. Kurta Rennera, dwóch oficerów z jego sztabu oraz pięciu żołnierzy Wehrmachtu z ochrony. Generał Renner był najwyższym rangą niemieckim oficerem zabitym przez polskie podziemie.
  • 1943 – na Podlasiu, podczas pacyfikacji wsi Jasionowo, niemiecka żandarmeria i gestapo zamordowało 58 Polaków.
  • 1944 – kpt. Władysław Kołaciński ps. „Żbik” i kpt. Wacław Janikowski ps. „Wilk” z BŚ NSZ w okolicach Lasocina rozbili bandę AL „Zaręby”.

27 sierpnia

  • 1944 – walka Brygady Świętokrzyskiej NSZ pod Zagnańskiem, w miejscowościach: Kaniów, Jasiów, Bartków, z konnym oddziałem własowców i niemieckim pociągiem pancernym.
  • 1947 – oddział NZW Witolda Boruckiego ps. „Dąb”, „Babinicz” z Komendy Powiatu „Mściciel” rozbił posterunek MO w Młynarzach.
  • 1949 – z wyroku komunistycznego sądu w mokotowskiej katowni zamordowano por. Zygmunta Jezierskiego ps. „Jastrząb”, żołnierza AK i NSZ. Jego szczątki odnalazł zespół poszukiwawczy IPN  na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

28 sierpnia

  • 1944 – Niemcy odbili z rąk powstańców warszawskich Państwową Wytwórnię Papierów Wartościowych.
  • 1947 – w Gardzienicach został zlikwidowany komendant MO Bielesza. Udział w akcji wzięli m.in.: st. sierż. Józef Franczak ps. „Laluś”, ppor. Adam Stanisław Kuchciewicza ps. „Wiktor” i ppor. Wacław Szacoń ps. „Czarny”.
  • 1950 – oddział st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza ps. „Rój” z XVI Okręgu NZW opanował stację kolejową w Pomiechówku, rozbroił posterunek Służby Ochrony Kolei i zatrzymał pociąg osobowy. Rozbrojono podróżujących pociągiem żołnierzy LWP.
  • 1991 – w Gdańsku odkryto masowy grób zamordowanych przez Niemców w 1939 roku obrońców Poczty Polskiej.
  • 2020 – zmarł ppor. Zbigniew Stanecki ps. „Zjawa”, żołnierz PAS NSZ.