Kalendarium 5–11 września

kalendarium

Kalendarium 5–11 września

5 września

  • 1939 − pod Serockiem, powiat świecki, Niemcy w nocy ostrzelali polskich jeńców wojennych zgromadzonych na polu. Zginęło 69 żołnierzy Armii „Pomorze”.
  • 1947 − w Kosakach, powiat łomżyński, UB aresztowało por. Michała Bierzyńskiego ps. „Sęp”, szefa wywiadu Komendy Powiatu „Łomża Północna” NZW.

6 września

  • 1944 − dekret PKWN o reformie rolnej. Na jego podstawie wywłaszczono właścicieli gospodarstw powyżej 50 ha ziemi użytkowej. Działki ziemi o powierzchni 5 ha za opłatą przekazywano małorolnym i bezrolnym, ale wielkość ta nie pozwalała na utrzymanie gospodarstwa. Kolejnym krokiem reformy miała być przymusowa kolektywizacja wsi. Dzięki utrzymującym się w terenie oddziałom podziemia niepodległościowego reforma rolna w Polsce nie powiodła się.
  • 1946 − oddziały PAS XVI Okręgu NZW dowodzone przez chor. Józefa Kozłowskiego ps. „Las” i kpt. Zbigniewa Kuleszę ps. „Młot” wykonały akcję na cukrownię w Krasińcu. Podczas odwrotu oddział walczył z obławami KBW-UB pod Lipą, Pogorzelą i Słabogórą.
  • 1946 − dla odwrócenia uwagi od akcji na cukrownię w Krasińcu patrol PAS XVI Okręgu NZW st. sierż. Piotra Macuka ps. „Sęp” rozbroił posterunek MO w Płoniawach.
  • 1946 – potyczka patrolu PAS XVI Okręgu NZW st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza ps. „Rój” z plutonem operacyjnym MO z Ciechanowa. Zginęło 3 funkcjonariuszy.
  • 1946 – w majątku Scharfenberg, w Malerzowicach Wielkich k. Łambinowic, komuniści zamordowali grupę około 30 żołnierzy NSZ ze Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu NSZ kpt. Henryka Flamego ps. „Bartek” w tzw. operacji „Lawina”.
  • 1947 − pod miejscowością Czochanie-Góra, powiat zambrowski, w walce z grupą operacyjną KBW został ciężko ranny por. Tadeusz Narkiewicz ps. „Ciemny”, konspiracyjne nazwisko „Tadeusz Wiśniewski”. W 1945 żołnierz oddziału NSZ chor. Feliksa Łuniewskiego ps. „Żbik”, od jesieni 1945 r. dowódca Grupy Ochrony Sztabu Okręgu Białostockiego NZW, a od jesieni 1946 r. szef PAS w Komendzie Powiatu „Łaba Południowa” NZW. Po amnestii 1947 roku pełnił funkcję komendanta Powiatu „Podhale” (Łomża) oraz Powiatu „Mazur” (Wysokie Mazowieckie). Popełnił samobójstwo, aby uniknąć aresztowania. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych.

7 września

  • 1939 − kapitulacja Westerplatte.
  • 1939 – rozpoczęła się obrona Wizny, powiat łomżyński, przez 720 żołnierzy KOP pod dowództwem kpt. Władysława Raginsa. Żołnierze KOP skapitulowali 10 września z powodu braku amunicji.
  • 1946 – w okolicy Malerzowic Wielkich na Opolszczyźnie bandyci z UB zamordowali zdradzieckim strzałem w tył głowy por. Jana Przewoźnika ps. „Ryś”, zastępcę komendanta Zgrupowania VII Śląskiego Okręgu NSZ kpt. Henryka Flamego ps. „Bartek”.
  • 1947 − potyczka w Lasach Jednorożca patroli XVI Okręgu NZW st.sierż. Piotra Macuka ps. „Sęp” i Bolesława Szyszko ps. „Klon” z grupą operacyjną KBW-UB.

8 września

  • 1939 − niemiecka 4. Dywizja Pancerna zajęła Okęcie i zaatakowała Warszawę od strony Woli. Bohaterska obrona stolicy trwała do 28 września 1939 r.
  • 1939 − pod Ciepielowem żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali 250 jeńców Wojska Polskiego mjr. Józefa Pelca, którzy urządzili zasadzkę na Niemców. Po wyczerpaniu amunicji Polacy (450 żołnierzy WP) poddali się. Wziętych do niewoli 250 polskich żołnierzy Niemcy rozstrzelali na miejscu, resztę pędzili szosą pod ostrzałem samochodu pancernego. Łącznie zginęło 300 żołnierzy.
  • 1939 – rozpoczęła się dwudniowa bitwa pod Iłżą stoczona przez Armię „Prusy” gen. Stanisława Skwarczyńskiego. Zginęło ponad 600 polskich żołnierzy, prawie 500 było rannych.
  • 1944 − bitwa pod Rząbcem Brygady Świętokrzyskiej NSZ z komunistycznymi oddziałami AL Tadeusza Grochala ps. „Tadek Biały” i sowieckimi skoczkami pod dowództwem kpt. Iwana Karawajewa ps. „Iwan”. Bezpośrednią przyczyną bitwy było porwanie przez AL-owców patrolu żołnierzy NSZ plut. pchor. Franciszka Bajcera ps. „Sanowski”. Oddziały komunistyczny i sowiecki zostały doszczętnie rozbite.
  • 1953 – we wsi Krynki-Jarki, powiat siemiatycki, grupa operacyjna UB-KBW ujęła ppor. Kazimierza Krasowskiego ps. „Głuszec”, szefa PAS Komendy Powiatu Bielsk Podlaski NZW.

9 września

  • 1939 – rozpoczęła się bitwa nad Bzurą, największa bitwa kampanii wrześniowej stoczona przez Armie „Poznań” i „Pomorze” (ponad 200 000 żołnierzy) pod dowództwem gen. Tadeusza Kutrzeby z dwukrotnie silniejszymi siłami niemieckimi. Walki trwały do 22 września 1939 r.
  • 1945 – akcja rozbicia więzienia w Radomiu przez oddział AK por. Stefana Bembińskiego ps. „Harnaś” przy wsparciu oddziału PAS Okręgu Radom NOW/NSZ por. Adama Gomuły ps. „Bej”. W ciągu 30 minut uwolniono 292 więźniów.

10 września

  • 1939 –po kapitulacji żołnierzy KOP pod Wizną dowodzący obroną kpt. Władysław Raginis popełnił samobójstwo, rozrywając się granatem.
  • 1939 − w Bydgoszczy w ulicznych egzekucjach, a także w Fordonie i Tryszczynie Niemcy rozstrzelali 1000 Polaków: nauczycieli, księży, harcerzy, młodzież szkół średnich, powstańców wielkopolskich, urzędników, lekarzy, prawników. Do końca 1939 r. Niemcy zamordowali około 5000 mieszkańców Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego.
  • 1939 − w publicznej egzekucji na rynku w Rawie Mazowieckiej Niemcy rozstrzelali 43 Polaków.
  • 2001 − w Krakowie zmarł por. Antoni Biegun ps. „Czarny Antek”, „Szary”, „Sztubak”, żołnierz i dowódca NOW, AK i NSZ.

11 września

  • 1905 − w Odessie urodził się Jan Górski ps. „Chomik”, „Samowar”, major saperów PSZ, współtwórca systemu łączności z krajem, polegającego na zrzutach przeszkolonych skoczków spadochronowych, tzw. cichociemnych
  • 1939 − 31. Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłk. Wincentego Wnuka rozbił wojska niemieckie, które zajęły Mszczonów. Miasto, po opuszczeniu przez polskich żołnierzy, zostało spalone przez Niemców.