Adam Józef Mietus.

Adam Józef Miętus

Życiorysy

Adam Miętus urodził się 12 grudnia 1892 roku we wsi Rogi, powiat krośnieński, w dawnym województwie rzeszowskim. Jego rodzice, Karol i Anna z domu Wilusz, byli nauczycielami. W 1902 roku rozpoczął edukację w gimnazjum w Jaśle i tam w 1912 roku zdał maturę. Następnie studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Edukację przerwał wybuch I wojny światowej, który spowodował powrót Adama Miętusa do rodzinnego domu w lipcu 1914 roku.

W czerwcu 1915 roku otrzymał powołanie do armii austriackiej (K.K. Landwehr-Infanterieregiment Przemyśl 18. Pułk Piechoty), w której służył do października 1918 roku. Po powrocie do domu znów został powołany, tym razem do armii polskiej, i do maja 1919 roku pełnił służbę na Dworcu Kolejowym w Jaśle. Po zdemobilizowaniu powrócił na Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. W sierpniu 1920 roku kolejny raz otrzymał powołanie do wojska. Służył w Ochotniczym Batalionie Akademickim, a potem do października w Batalionie Wartowniczym w Podgórzu. W listopadzie w Jaśle podjął pierwszą pracę jako nauczyciel. Do czerwca 1922 roku uczył w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim oraz w Gimnazjum Państwowym. Następnie przeniósł się do Zawiercia, gdzie do 1925 roku uczył w prywatnym gimnazjum H. Malczewskiej. Od września zaczął nauczać w Poznaniu, w liceum i gimnazjum im Paderewskiego. W Poznaniu Adam Miętus ukończył Państwowe Konserwatorium Muzyczne, do którego uczęszczał w latach 1925−1926.

1 września 1939 roku został powołany rozkazem mobilizacyjnym do Dowództwa Okręgu Korpusu VII Poznań. Wraz z jednostką wycofał się do Chełma, gdzie został ranny w nogę. Po wyzdrowieniu trafił do niemieckiej niewoli, ale po kilku dniach został zwolniony i wyjechał do Kielc. Zamieszkał u siostry Marii Lubertowiczowej przy ulicy Czarnowskiej 10 (prawdopodobnie późniejszej nauczycielki w Szkole Podstawowej nr 1 w Kielcach, jeszcze na ulicy Sienkiewicza 8). We wrześniu 1940 roku przeniósł się do Zagnańska k. Kielc, gdzie zamieszkał w domu doktora Albina Urbanowskiego, szwagra Antoniego Szackiego ps. „Bohun” (późniejszego dowódcy Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych). Razem z Antonim Szackim prowadzili tu tajne nauczanie. O nim jedynym płk „Bohun” napisał po latach w swoich wspomnieniach „Byłem dowódcą Brygady Świętokrzyskiej NSZ”: „Te tajne komplety licealne i gimnazjalne prowadził prof. Miętus, człowiek o wybitnych zdolnościach pedagogicznych i dużej wiedzy”. Przez dwa lata byli bliskimi znajomymi i sąsiadami, mieszkając w pokoikach na piętrze obok siebie. Prawdopodobnie Adam Miętus przed zaprzysiężeniem w Narodowych Siłach Zbrojnych (NSZ), był już członkiem Związku Jaszczurczego (ZJ), podobnie jak dr Albin Urbanowski i Antoni Szacki, który był głównym organizatorem ZJ na terenie powiatu Kielce-Północ i jego pierwszym komendantem. W czerwcu 1942 roku do domu pp. Urbanowskich przyjechała z Małkini żona Antoniego Szackiego, Zofia, z czwórką dzieci: Barbarą, Marią, Krystyną i Antonim. Profesor Adam Miętus pomieszkiwał przez jakiś czas w Lekominie u leśniczego Leona Wielowieyskiego.

W dniu 10 sierpnia 1942 roku powrócił do Kielc i objął posadę w magistracie, gdzie pełnił funkcje tłumacza i sekretarza burmistrza[1] aż do „wyzwolenia”. Do Narodowych Sił Zbrojnych[2] został wprowadzony przez prof. Bolesława Kozłowskiego ps. „Opal”, „Profesor” (nauczyciela w przedwojennym gimnazjum im. Śniadeckich*, członka Organizacji Narodowo-Radykalnej, szefa wydziału szkolnego Służby Cywilnej Narodu[3]) i na początku roku 1943 zaprzysiężony. Pełnił funkcję referenta oświatowo-propagandowego przy Okręgu Kieleckim NSZ, był członkiem Komendy Miasta Kielce, współredaktorem gazetki „Iskra”. Bolesław Kozłowski i Adam Miętus zostali aresztowani podczas łapanki pod koniec 1943 lub na początku 1944 roku[4]. Prof. Kozłowski został wysłany na roboty do Niemiec, a prof. Miętus pozostał w Kielcach. W 1945 roku ożenił się z Janiną Marią Oleszczuk, pracownikiem kieleckiego magistratu*. W tym samym roku pojął pracę w Liceum im. Stefana Żeromskiego i w Państwowym Liceum Pedagogicznym na ulicy Leśnej 16. Przez cały czas był bacznie obserwowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. W dniu 15 marca 1950 roku miała miejsce próba werbunku na informatora UB, ale nieudana.

Prof. Adam Miętus został potrącony przez samochód na ulicy Ogrodowej w Kielcach. Z ciężkimi obrażeniami został przewieziony do szpitala i tu, na skutek komplikacji i powikłań z bardzo trudno gojącą się raną nogi, zmarł w dniu 19 września 1973 roku. Został pochowany na Cmentarzu Starym w Kielcach. Prof. Miętus do śmierci mieszkał przy ulicy Żytniej 16 w Kielcach.

Współpracował z redakcjami pism: „Przegląd Muzyczny”, „Śpiewak”, „Ruch Muzyczny”, „Orlęta ” oraz po wojnie „Słowem Ludu”, gdzie redagował kącik „Z sali koncertowej”. Był bardzo mocno zaangażowany w edukację i propagowanie muzyki klasycznej. Gdy w Kielcach powstała filharmonia, wprowadzał słuchaczy w arkana muzyki i prezentował biografie kompozytorów. W archiwalnych poznańskich czasopismach znajduje się wzmianka o utworzeniu komitetu, którego zadaniem było przygotowanie uroczystego pożegnania Karolowi Szymanowskiemu[6] − w jego składzie był prof. Miętus. W archiwum rodziny Nowowiejskich jest przechowywany telegram kondolencyjny przesłany przez prof. Adama Miętusa z Kielc do żony Feliksa Nowowiejskiego z powodu śmierci kompozytora.

* Prof. Miętus nie mieszkał przed wojną w Kielcach, więc prawdopodobnie chodziło o szkołę katolicką, w której pracowali Bolesław i Zofia Kozłowscy. Z prof. Kozłowskim został zapoznany przez Jana Strasza, późniejszego dyrektora liceum im St. Żeromskiego.

*Janina Maria Miętus z domu Oleszczuk, c. Romana i Agnieszki, ur. 22 XII 1913 w Oleśnie ?, zm. 9 VI 1985 w Kielcach. Członek organizacji „Białego Orła”, żołnierz AK pseud. „Zosia”, odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami. To ona na polecenie prezydenta Stefana Artwińskiego i Mariana Kosierkiewicza (kierownika biura ewidencji), niszczyła znajdujące się tam dokumenty wojskowe. Janina Oleszczuk przez kilka dni wynosiła z urzędu wybrane dokumenty i paliła je we własnym mieszkaniu. Ta dzielna kobieta, późniejszy żołnierz Armii Krajowej pseudonim „Zosia” (prawdopodobnie była też członkiem lub współpracowała z NSZ „Biuro Fałszerstw”, tak jak jej brat Oleszczuk Feliks)[5], po latach złożyła relację.

Źródła:

[1] W tym czasie funkcję burmistrza przejął były wiceprokurator okręgowy M. Bogdanowicz. W zarządzie miejskim, w kilku wydziałach, zatrudnionych było blisko stu pracowników. 

[2] Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) formalnie powstały 20 września 1942 r., gdyż tego dnia pierwszy Komendant Główny NSZ płk Ignacy Oziewicz wydał rozkaz nr 1/42, w którym zawiadamiał o objęciu powyższej funkcji. Faktycznie proces formowania NSZ rozpoczął się w lipcu 1942 r.

[3] Służba Cywilna Narodu (SCN) to pion cywilny Narodowych Sił Zbrojnych, konspiracyjna organizacja utworzona w 1942 r. przez działaczy Obozu Narodowo-Radykalnego, kierowana przez Organizację Polską. Wbrew temu co się powszechnie sądzi Narodowe Siły Zbrojne nie były jedynym tworem rozłamowej części Stronnictwa Narodowego (tej części, która nie podporządkowała się umowie scaleniowej NOW z AK) i Obozu Narodowo-Radykalnego. Oprócz własnych sił zbrojnych utworzono także konspiracyjną administrację, pod nazwą Służba Cywilna Narodu, której celem było przygotowanie kadr fachowców różnych specjalności, a także wypracowanie koncepcji ustrojowych, prawnych, administracyjnych i gospodarczych, które ukazywały się w postaci podręczników i opracowań.

[4] IPN Ki 025/30 Akta operacyjne dotyczące Adama Miętusa s. Karola.

[5] IPN Ki 105/164 s.126 Sprawa zagadnieniowa dot. operacyjnego rozpoznania b. członków i dowódców Brygady Świętokrzyskiej NSZ.

[6] Polska oddaje hołd pamięci K. Szymanowskiego. Uroczystości żałobne na dworcu w Poznaniu, „Kurier Poznański”, 6 IV 1937, nr 153 cyt.: „1 kwietnia, na wieść o zgonie kompozytora w Lozannie (29 marca), zebrało się w Pałacu Działyńskich grono osób, aby przygotować uroczyste pożegnanie zmarłego twórcy w Poznaniu. Wyłoniono komitet organizacyjny uroczystości (Zdzisław Jahnke, Zenon Kosidowski, Zygmunt Latoszewski, Adam Miętus, Witold Noskowski, Zygmunt Zaleski), któremu przewodniczył dr Leon Surzyński. Wagonowi-kaplicy, udekorowanemu przez poznańską kwiaciarnię Piotra Skrzypczaka, towarzyszyło od granicy w Zbąszyniu…”.