Awans oficera NSZ por. Stanisława Grabdy ps. „Bem” na kapitana

Aktualności

W dniu 22 czerwca 2019 roku w Chmielniku odbyła się uroczystość pośmiertnego mianowania na wyższy stopień wojskowy por. Stanisława Grabdy ps. „Bem”, żołnierza Związku Jaszczurczego, Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej.

Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą w Kościele p.w. Niepokalanego Poczęcia Marii Panny w Chmielniku, woj. świętokrzyskie. Następnie odbył się przemarsz uczestników przed Mur Polskich Patriotów, gdzie delegacje władz państwowych, samorządowych, instytucji, organizacji społecznych i szkół złożyli kwiaty pod tablicą upamiętniającą por. Stanisława Grabdę.

Kolejnym puntem uroczystości był przemarsz do parku miejskiego pod Pomnik Wdzięczności, gdzie akt pośmiertnego mianowania por. Grabdy na wyższy stopień wojskowy kapitana, odebrała siostrzenica żołnierza Jolanta Rybczyk. Okolicznościowe przemówienia wygłosił m.in Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, Naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach Dorota Koczwańska-Kalita, Burmistrz Miasta Chmielnik Paweł Wójcik i Prezes Zarządu Głównego Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Karol Wołek. Uroczystości zakończyły się występem artystycznym młodzieży z Chmielnika.

Uroczystości zorganizowali: Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Kielcach płk Jarosław Molisak, Burmistrz Miasta i Gminy w Chmielniku Pan Paweł Wójcik, Prezes grupy Rekonstrukcji Historycznej im por. Stanisława Grabdy „Bema” Pan Wojciech Zapała, Wojskowy Komendant Uzupełnień w Kielcach ppłk Mirosław Smerdzyński.

Stanisław Grabda urodził się 3 grudnia 1916 r. w Przededworzu pod Chmielnikiem. W czasie kampanii wrześniowej wziął udział w bitwie nad Bzurą, następnie ranny dostał się do niewoli, z której udało mu się uciec. Wiosną 1940 r. wstąpił do Związku Jaszczurczego. W 1942 r. został mianowany zastępcą dowódcy Grupy Do Zadań Specjalnych NSZ skoszarowanej w Smogorzowie. Pełnił funkcje instruktora V Okręgu NSZ. Zakładał liczne placówki konspiracyjne na Kielecczyźnie i Lubelszczyźnie, inwentaryzował broń i ekwipunek, zbierał informacje mające znaczenie społeczne, polityczne i gospodarcze, szczególnie dotyczące działalności Polskiej Partii Robotniczej oraz Gwardii-Armii Ludowej.

Pod koniec 1943 r. utworzył oddział partyzancki NSZ. Na początku sierpnia 1944 r. wraz z oddziałem wszedł w skład Brygady Świętokrzyskiej. Po wojnie, kryjąc się przed NKWD i Urzędem Bezpieczeństwa, wyjechał na Śląsk i Pomorze. Jednak i tam działał w konspiracji. W 1947 r. podjął decyzję o ujawnieniu się w ramach amnestii. Zawarł związek małżeński.

Został aresztowany w styczniu 1950 r. w Gdańsku, skąd przewieziono go do więzienia przy ulicy Zamkowej w Kielcach. Po dwóch latach śledztwa i tortur, 30 sierpnia 1952 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach, na podstawie fałszywych zarzutów skazał Stanisława Grabdę na karę śmierci za „zbrodniczą działalność na rzecz obcego państwa”. Wyrok wykonano 15 kwietnia 1953 r. Miejsce pochówku żołnierza pozostaje dotąd nieznane, a jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu na Piaskach w Kielcach.

Kpt. Stanisław Grabda ps. „Bem” został rehbilitowany dopiero w 1994 r. W 2007 prezydent Lech Kaczyński w uznaniu zasług w walce o wolną i niepodległą Polskę odznaczył pośmiertnie Stanisława Grabdę Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta.