Franciszek Andersz − powstaniec wielkopolski, żołnierz Wojska Polskiego i Narodowej Organizacji Bojowej, więzień obozu koncentracyjnego.
Urodził się 2 grudnia 1899 roku w Poznaniu pod zaborem pruskim. Wziął udział w powstaniu wielkopolskim. W walkach powstańczych wyzwolono spod niemieckiego panowania prawie całą Wielkopolskę, dzięki temu później na mocy traktatu wersalskiego została włączona do państwa polskiego. Po odbyciu służby wojskowej przeszedł do cywila w stopniu podoficera rezerwy Wojska Polskiego. Podjął pracę jako ślusarz w Polskich Kolejach Państwowych w Warsztatach Głównych Parowozowo-Wagonowych w Poznaniu, czyli późniejszych Poznańskich Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego (w skrócie ZNTK Poznań).
Po włączeniu Wielkopolski do Rzeszy Niemieckiej Franciszek Andersz wstąpił do Narodowej Organizacji Bojowej (NOB) na terenie swojego zakładu pracy. Był komendantem „piątki” NOB w Wydzielonym Obwodzie Warsztaty Kolejowe. Zbierał składki organizacyjne. Brał udział w kolportażu czasopisma Stronnictwa Narodowego „Polska Narodowa” i wiadomości z nasłuchów radiowych. Konfiskata radioodbiorników przez okupanta niemieckiego miała uniemożliwić Polakom dostęp do audycji radiowych nadawanych przez aliantów. Informacje o sytuacji na frontach II wojny światowej nadawane były specjalnie dla Polaków m.in. przez Brytyjczyków, Amerykanów, Francuzów. Za sporządzanie notatek z programów radiowych i ich rozpowszechnianie groziła kara śmierci lub obozu koncentracyjnego.
Franciszek Andersz został aresztowany przez gestapo 27 listopada 1941 roku i osadzony w Forcie VII w Poznaniu, a później w niemieckim więzieniu w Elblągu. W dniu 3 czerwca 1942 roku został skazany wyrokiem niemieckiego Wyższego Sądu Rejonowego w Poznaniu (OLG Posen) na sesji wyjazdowej w Trzemesznie na 6 lat obozu karnego. 16 grudnia 1942 roku został przetransportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Mauthausen, gdzie zmarł 27 grudnia 1942 roku.
dr Rafał Sierchuła/Bożena Wołek
