Kobiety w zgrupowaniu NSZ kpt./mjr. Henryka Flame ps. „Bartek”

Zgrupowanie Narodowych Sił Zbrojnych dowodzone przez kpt. Henryka Flame ps. „Bartek” było największym oddziałem NSZ działającym na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie. Latem 1946 r. liczyło około 300 dobrze uzbrojonych, przeszkolonych i umundurowanych żołnierzy. W okresie od 1945 r. do likwidacji zgrupowania oddziały podległe kpt. „Bartkowi” przeprowadziły około 340 akcji zbrojnych, skierowanych przeciw okupantowi sowieckiemu, komunistom i ich współpracownikom.

Tak liczne podziemne oddziały zbrojne potrzebowały poparcia wśród ludności na terenie, na którym operowały, zwalczając wojska okupanta, szczególnie gorliwych przedstawicieli komunistów i zwykłe bandy rabunkowe, nękające okoliczną ludność. I to poparcie było. Ponad 500 okolicznych mieszkańców współpracowało z żołnierzami NSZ. Wśród tych współpracowników było wiele kobiet: sanitariuszek, łączniczek, ale także żołnierzy, walczących z bronią w rękach. Udało nam się ustalić nazwiska 66 kobiet związanych z oddziałami zgrupowanymi pod dowództwem kpt. Henryka Flame.

Kilka z nich zostało zamordowanych w tzw. operacji „Lawina”, jak niespełna 18-letnia Stanisława Golec ps. „Gusta”. Inne dostały wysokie wyroki więzienia, jak Irena Hruszczak ps. „Japonka” czy Stanisława Wójcikiewicz ps. „Zuch”. Emilia Rauer ps. „Milka”, żona ppor. Józefa Kołodzieja ps. „Wichura”, została skazana na karę śmierci, zamienioną na długoletnie więzienie ze względu na zaawansowaną ciążę skazanej. Trzy kobiety ze zgrupowania wzięły udział w słynnej defiladzie w Wiśle w dniu 3 maja 1946 r. Były to siostry Rauer, Emilia ps. „Milka” i Eugenia ps. „Szarotka”, oraz Cecylia Moskała ps. „Cesia”.

W oddziałach leśnych rodziły się miłości, jak np. Ireny Hruszczak do Romualda Czarneckiego ps. „Pikolo”. Wiele par wstąpiło w związki małżeńskie. Danuta Ryłko wyszła za mąż za por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”, Cecylia Moskała za Zdzisława Krausa ps. „Andrus”, wspomniana już Emilia Rauer za ppor. Józefa Kołodzieja ps. „Wichura”. Sam komendant Henryk Flame ps. „Bartek” związany był z Anną Szwedą ps. „Anuszka”.

O tym, jak bardzo kobiety te były związane z oddziałami leśnymi Narodowych Sił Zbrojnych, możemy przeczytać w donosie konfidenta „Lisa” na Matyldę Romik z dnia 29 sierpnia 1954 r. Konfident pisze (pisownia oryginalna):

„Donoszę, że rozmawiałem z Matyldą Romik, ja się jej pytam, jakby teraz zrobiła się partyzantka czy by poszła, na to odpowiedziała, pewnie, co bym nie poszła, wychwalała NSZ-towców, donoszę, że Matylda Romik jest wrogo nastawiona do władzy i Polski Ludowej”.

Niestety z tej grupy 66 kobiet, związanych z oddziałami kpt. „Bartka”, dziś żyją tylko dwie: Genowefa Madejczyk ps. „Jodła” i, prawdopodobnie, Stanisława Wójcikiewicz ps, „Zuch”, mieszkająca w Niemczech. Poniżej nazwiska 66 kobiet związanych ze zgrupowaniem NSZ kpt. Henryka Flame ps. „Bartek”. Na zdjęciu Genowefa Madejczyk ps. „Jodła”.

1. Józefa Babicka ps. „Basia”, „Deszczyk”
2. Gertruda Bator
3. Anna Biegun ps. „Walterka”
4. Zofia Biegun
5. Maria Bieniek ps. „Akuszerka”
6. Anna Bizoń
7. Irena Bratkowska
8. Jadwiga Burian
9. Katarzyna Czorny
10. Irena Czylok ps. „Irka”
11. Genowefa Dróżdż
12. Karolina Dróżdż
13. Helena Gajer-Włodawska
14. Paulina Gawlas ps. „Jaskółka”
15. Stanisława Golec ps. „Gusta”
16. Maria Gorzałka
17. Franciszka Gostyńska ps. „Frania”
18. Rozalia Grygierczyk ps. „Kuzynka”
19. Klara Hlożek ps. „Runia”
20. Irena Hruszczak ps. „Japonka”
21. Teresa Jakubiec
22. Maria Jaroń
23. Maria Kanik ps. „Marysia”
24. Maria Klaczek ps. „Marysia”
25. Małgorzata Kłaptocz
26. Janina Kłosowska
27. Maria Kołodziej
28. Emma Komorek
29. Stanisława Korczyńska ps. „Zuch”
30. Weronika Kruczek ps. „Weronka”
31. Maria Kryta ps. „Marysia”
32. Franciszka Kubica ps. „Frania”
33. Genowefa Madejczyk ps. „Jodła”
34. Stanisława Malowiec ps. „Luba”
35. Irena Michalska-Stawowszczyk ps. „Sarna”
36. Cecylia Moskała-Kraus ps. „Cesia”
37. Emilia Moskała
38. Zofia Mrowiec
39. Amelia Niesytko
40. Małgorzata Olma ps. „Małgosia”
41. Nela Olszar
42. Marta Pająk
43. Józefa Pawicka
44. Emilia Pisarek
45. Elżbieta Piwowar-Flame
46. Anna Przewoźnik ps. „Dzida”
47. Emilia Rauer-Kołodziej ps. „Milka”, „Milek”
48. Eugenia Rauer ps. „Szarotka”
49. Matylda Romik
50. Jadwiga Rybarska ps. „Capek”
51. Danuta Ryłko-Kopik ps. „Jagódka”
52. Aniela Samiec ps. „Sarenka”
53. Krystyna Skórzak
54. Teresa Strzałka
55. Marta Sucha
56. Anna Sztwiorok
57. Anna Szweda ps. „Anuszka”
58. Joanna Talik ps. „Szarotka”
59. Irena Wanat
60. Maria Witos ps. „Sarna”
61. Zofia Witos ps. „Pepeszka”
62. Krystyna Wizner ps. „Krysia”
63. Janina Wójcik
64. Stanisława Wójcikiewicz ps. „Zuch”
65. Anna Zarzycka
66. Irena Zawada