Kotowski Adam (1914-1947), ps. „Adam”, „Kłos”, działacz SN, oficer NZW.
Urodził się 22 VIII 1914 w Zawadach, pow. Łomża, był synem Bolesława i Marii z Gawkowskich. Ukończył gimnazjum w Łomży, następnie odbył kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty i służbę wojskową w 77 pp w Lidzie (1936-1937). Był aktywnym członkiem SN. Brał udział w wojnie obronnej 1939 w kolejnictwie, jako plut. pchr. rez. Już w okresie okupacji sowieckiej 1939-1941 wstąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). W okresie okupacji niem. był m.in. instruktorem konspiracyjnej szkoły pchr. W Czerwonym Borze (pow. Łomża). na terenie pow. Łomża. Po scaleniu NOW z AK na wniosek Komendanta Okręgu NOW jego wniosek awansowy do stopnia ppor. rez. został zatwierdzony w dniu 10 VII 1944 przez Komendanta Okręgu AK.
Po rozwiązaniu AK i przejściu NOW-AK do nowej organizacji konspiracyjnej NZW (NZZ), pełnił m.in. funkcję dowódcy kompanii w pow. Wysokie Maz. A następnie Komendanta Powiatu Ostrów Maz. Wielokrotnie osobiście dowodził akcjami zbrojnymi przeciwko posterunkom MO. W szeregach NZW został awansowany do stopnia por.
2 IV 1946 otrzymał funkcję osobistego łącznika i adiutanta Komendanta Gł. NZW, ppłk. Bronisława Banasika ps. „Stefan”. Już 5 IV 1946 aresztowano w Warszawie przez UB. Przeszedł ciężkie śledztwo. 10 XII 1946 został skazany przez WSR Warszawa po czterodniowej rozprawie na karę śmierci. 22 I 1947 NSW utrzymał wyrok w mocy i prawdopodobnie 18 II 1947 został on wykonany. W „Księdze najwyższego wymiaru kar za lata 1946-1949” (prowadzonej przez NSW) widnieje zapis, że w stosunku do niego (i innych osób skazanych w tym samym procesie) Bolesław Bierut skorzystał z prawa łaski i zamienił im kary śmierci na „bezterminowe więzienie”.
Leszek Żebrowski
Źródła:
AP w Warszawie, WSR Warszawa, R. 674/46;
„Głos Narodu” (Częstochowa) nr 292 13 XII 1946;
Najwyższy Sąd Wojskowy, „Księga najwyższego wymiaru kar za lata 1946-1949”, Archiwum Służby Sprawiedliwości MON, sygn. 160/91, s. 115-116;
Kazimierz Litwiejko, Narodowa Organizacja Wojskowa. Okręg Białystok 1941-1945, bm i dw [Białystok 2001];
materiały w zbiorach autora.
