Z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej oddział Opole przed Urzędem Miejskim w Nysie postawiono ławeczkę z podobizną porucznika Jerzego Kozarzewskiego ps. „Konrad”, żołnierza września 1939 roku, członka Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, Organizacji Polskiej, oficera Narodowych Sił Zbrojnych, oficera oświatowego w Brygadzie Świętokrzyskiej NSZ, redaktora pisma „W marszu i boju”, kuriera NSZ, twórcy słynnej drogi kurierskiej „Konrada”, a także Szkoły Muzycznej w Nysie oraz poety, społecznika i ideowego narodowca. Ławeczka została wykonana z brązu przez rzeźbiarza profesora Mariana Molendę.
Jerzy Kozarzewski urodził się 21 października 1913 roku w Trawnikach, był krewnym rodziny Norwidów. We wrześniu 1939 roku dostał się do sowieckiej niewoli. Po ucieczce z niewoli włączył się w działalność konspiracyjną. Przyjął pseudonim „Konrad”. Był żołnierzem OW ZJ i NSZ. Podczas powstania warszawskiego został aresztowany przez Gestapo. Z obozu przejściowego Niemcy wysłali go do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, później przetransportowano go do KL Mauthausen. Przetrwał obóz i przyłączył się do Brygady Świętokrzyskiej NSZ. Pełnił funkcję oficera oświatowego i redaktora wydawanego w Brygadzie czasopisma „W marszu i boju”. Był także pomysłodawcą publikacji wspomnieniowej żołnierzy Brygady, która została wydana w 1948 roku przez Zarząd Główny Samopomocy Żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej NSZ.
Po powrocie do Polski Jerzy Kozarzewski został aresztowany przez UB i w dniu 6 sierpnia 1946 roku za działalność w NSZ komunistyczny sąd skazał go na karę śmierci. Żona „Konrada”, Magdalena, dołożyła wszelkich starań, żeby dotrzeć do Bieruta i uzyskać ułaskawienie. Akurat w tym czasie do Polski wrócił Julian Tuwim i był przez komunistów „noszony na rękach”. Magdalena poprosiła go o wstawiennictwo. Udało się. Bolesław Bierut zamienił karę śmierci na 10 lat więzienia. Ze słów córki Jerzego Kozarzewskiego wynika, że Tuwim był pod dużym wrażeniem pokrewieństwa jej ojca z Cyprianem Kamilem Norwidem, a także jego twórczości. Szczególne wrażenie na poecie zrobił wiersz „Egzekucja”.
W 1992 roku Jerzy Kozarzewski wydał pierwszy tomik wierszy „Dar codzienności”. Ostatni tekst opublikował w „Szańcu Chrobrego” na kilka tygodni przed śmiercią. Zmarł 1 lutego 1996 roku w Warszawie. Spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim. Po jego śmierci zostały odnalezione i wydane utwory z okresu wojny.
Obok ławeczki por. „Konrada” została postawiona tablica pamiątkowa. Jest to pierwsza i jedyna tablica w naszym kraju, na której znajduje się napis o przynależności kogoś do Organizacji Polskiej. Poniżej słowa burmistrza Nysy Kordiana Kolbiarza:
To będzie pierwszy taki przykład, kiedy mieszkańcy mogą zobaczyć kogoś, kto do Nysy trafił po wojnie i tworzył nasze miasto. Jerzy Kozarzewski jest postacią wybitną w skali Nysy, ale też w skali naszego państwa. Bo dzięki opolskiemu oddziałowi IPN dowiedzieliśmy się o epizodach, które do tej pory były skrywane i nie ujrzały światła dziennego. Mam na myśli głównie działalność w Narodowych Siłach Zbrojnych i to, że Jerzy Kozarzewski był twórcą tzw. drogi Konrada, czyli drogi, którą poruszali się emisariusze z Polski na zachód Europy. M.in. z tej drogi korzystał Witold Pilecki, postać nietuzinkowa i wszystkim pewnie znana. Natomiast w Nysie [Jerzy Kozarzewski był] znany jako poeta, niezwykle ciepły, dobry człowiek, szczery i oddany miastu.
Za swoją działalność Jerzy Kozarzewski w 1992 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. W 2002 roku sali koncertowej Państwowej Szkoły Muzycznej I i II Stopnia w Nysie nadano imię Jerzego Kozarzewskiego, a w 2006 roku Stowarzyszenie Rozwoju Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Nysie także przyjęło jego imię. Jerzy Kozarzewski jest także patronem małej sceny Nyskiego Domu Kultury.
Zdjęcia: IPN Opole, Kordian Kolbiarz burmistrz Nysy.
