We wtorek, 25 stycznia 2022 roku w Regionalnej Izbie Muzealnej w Rymaniu odbyła się uroczystość wręczenia Medalu Stulecia Odzyskania Niepodległości por. Gustawowi Dachowi ps. „Wołyniak”, żołnierzowi Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, jednemu z ostatnich żołnierzy Zgrupowania Partyzanckiego NZW mjr. Franciszka Przysiężniaka ps. „Ojciec Jan”.
Z powodu złego stanu zdrowia 98-letni kombatant nie mógł przybyć osobiście. W jego imieniu odznaczenie odebrał syn Tadeusz Dach. Ceremonii wręczenia medalu w imieniu Prezesa Rady Ministrów dokonał dyrektor Delegatury Urzędu Wojewódzkiego w Koszalinie Paweł Michalak.
Na uroczystość przybyli, m.in.: wójt gminy Rymań Mirosław Terlecki, dyrektor Szkoły Podstawowej w Rymaniu Henryk Gromek, zarząd Stowarzyszenia Historycznego „Dębosz” w Rymaniu na czele z prezesem Edmundem Kaźmierskim i przedstawiciele Rady Naczelnej i Okręgu Szczecin Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych: Grzegorz Kozak i Łukasz Suchanowski.
Po uroczystej dekoracji Łukasz Suchanowski przekazał kilka pamiątek po żołnierzach podziemia narodowego do Izby Muzealnej w Rymaniu. W jej zbiorach prezentowane są unikalne pamiątki po żołnierzach Narodowych Sił Zbrojnych.
Gustaw Dach ps. „Wołyniak” urodził się 24 października 1924 roku w miejscowości Zastawie na Wołyniu. Był synem Mikołaja Dacha, osadnika wojskowego i legionisty marszałka Piłsudskiego. We wrześniu 1939 roku rodzina Dachów ewakuowała się przed wkraczającymi wojskami sowieckimi na tereny Podkarpacia.
W czasie niemieckiej okupacji Gustaw Dach, pod pseudonimem „Wołyniak”, prowadził działalność niepodległościową w szeregach ZWZ-AK na terenie Radymna. Wraz z całym AK-owskim oddziałem por. „Swena” wstąpił do MO w 1944 roku. W dniu 15 maja 1945 roku cała grupa AK-owców „zdezerterowała” z MO. „Wołyniak” wstąpił do oddziału Narodowego Zjednoczenia Wojskowego por. Stefana Woźnickiego ps. „Weuward”. W okresie od maja do października 1945 roku był żołnierzem Zgrupowania Partyzanckiego NZW dowodzonego przez mjr. Franciszka Przysiężniaka ps. „Ojciec Jan”. Po rozwiązaniu oddziału „Weuwarda” pełnił służbę w osobistej ochronie mjr. Franciszka Przysiężniaka w okolicach Wąbrzeźna.
W 1946 roku Gustaw Dach aresztowany został przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa na Ziemiach Odzyskanych. Podczas śledztwa i procesu nie udowodniono mu przynależności do NZW. Komunistyczny sąd skazał go na 2 lata więzienia za dezercję z MO. Z więzienia wyszedł w 1947 roku. Zamieszkał w powiecie kołobrzeskim, gdzie do emerytury pracował w tamtejszych PGR-ach. W 2019 roku, mając 95 lat, stanął po raz drugi na ślubnym kobiercu. Wydarzenie to udokumentowało wiele ogólnopolskich mediów i dzięki temu Związek Żołnierzy NSZ dotarł do zasłużonego weterana.
Za swoje zasługi por. Gustaw Dach ps. „Wołyniak” otrzymał: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Srebrny Krzyż Zasługi, Kombatancki Krzyż Zwycięstwa, Medal Pamiątkowy 75-lecia Narodowych Sił Zbrojnych, Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju, Odznakę Honorową Gryfa Zachodniopomorskiego.
