W dniu 18 marca 2023 roku w Bielawie w ostatnią drogę odprowadziliśmy por. Jana Filipiaka ps. „Osińczak”, żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych z oddziału cichociemnego Aleksandra Olędzkiego ps. „Tatar”.
Według informacji otrzymanych od historyka Mariusza Warachima, który zbierał informacje na temat Jana Filipiaka, prawdziwe nazwisko por. „Osińczaka” brzmiało Jan Filipiuk i urodził się on 2 września 1927 roku w Siemiatyczach jako syn Anny i Benedykta. Służył w oddziale NSZ pod dowództwem „Tatara”, który był kurierem Rządu RP na Uchodźstwie skierowanym do ochrony Delegata Rządu na Kraj Jana Stanisława Jankowskiego, a od 1944 roku dowodził oddziałem NSZ na Podlasiu. Oddział „Tatara” liczył 63 żołnierzy i działał w okolicy Siemiatycz na Podlasiu. Jan Filipiuk (Filipiak) brał udział w wielu akcjach zbrojnych przeciw komunistycznym okupantom, m.in. w rozbiciu posterunków w Brańsku i Siemiatyczach. Został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w sierpniu 1945 roku. Sąd wojskowy w Białymstoku w dniu 12 lipca 1945 roku skazał Jana Filipiuka na karę śmierci, przepadek mienia i utratę praw obywatelskich na zawsze. Sowiecki namiestnik Bolesław Bierut karę śmierci zamienił na karę 15 lat więzienia. Wyrok odbywał m.in. w Grudziądzu, Białymstoku, we Wronkach i Potulicach.
Na podstawie amnestii wyrok zmieniono na 10 lat więzienia. 22 października 1953 roku „Osińczak” opuścił więzienie warunkowo. Po wyjściu na wolność, uciekając przed inwigilacją i zagrożeniem ponownym aresztowaniem, przeniósł się na tzw. ziemie odzyskane do Bielawy. Najprawdopodobniej w tym momencie zmienił jedną literę w nazwisku z Filipiuk na Filipiak i datę urodzenia. Przez wiele lat pozostawał w całkowitej konspiracji i nawet najbliższa rodzina nie znała Jego losów z okresu wojny i szykan komunistycznych. Decyzję o całkowitej rehabilitacji i uniewinnieniu polski sąd podjął w dniu 13 października 1991 roku. Za zasługi por. Jan Filipiak ps. „Osińczak” został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 9 marca 2023 roku w Bielawie.
Informacje z teczki por. Jana Filipiaka:
KWMO Wrocław 28629/1971
Tytuł: Kwestionariusz ewidencyjny dot. Filipiak Jan, imię ojca: Benedykt, ur. 10.03.1927 r. Materiały operacyjne dot. byłego żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych (prawdopodobnie z terenu woj. białostockiego). W 1946 r. figurant został za swoją działalność skazany na karę śmierci (następnie kilkakrotnie złagodzoną). W 1965 r. był typowany jako potencjalny podejrzany do spraw krypt. „P-64” (napad na bank przy ul. Jasnej w Warszawie) i „Zagubiony” (zabójstwo Bohdana Piaseckiego).
[…] brał czynny udział w związku mającym na celu obalenie demokratycznego ustroju Państwa Polskiego w nielegalnej organizacji Narodowe Siły Zbrojne w bandzie „Tatara” […], […] w czasie stanu wojennego posiadał bez prawnego zezwolenia władz […] broń palną […], dopuścił się gwałtownego zamachu na organ państwowy posterunek MO w Brańsku i […] MO w Siemiatyczach, gdzie z obu posterunków zrabowano broń, a milicjantów uprowadzono do lasu […], […] zrabował wraz z bandą „Tatara” przy użyciu gwałtu cudze mienie ruchome na szkodę Spółdzielni spożywczej w Siemiatyczach.
Przypisy redakcji:
[…] – tekst nieczytelny.
