Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych wydał drukiem „Przewodnik po Cyfrowym Archiwum Związku Żołnierzy NSZ”.
Archiwum zawiera unikalne dokumenty osób walczących podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu w szeregach polskich formacji wojskowych: Narodowych Sił Zbrojnych, Narodowej Organizacji Wojskowej, Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy, Armii Krajowej, Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” i wielu innych formacji niepodległościowych.
Udostępniliśmy publicznie na stronie www.archiwumcyfrowe.nsz.com.pl niepublikowane dotąd dokumenty Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych – jedynej organizacji kombatanckiej reprezentującej środowisko kombatantów polskiego podziemia narodowego. Są to tysiące dokumentów: deklaracje członkowskie, własnoręcznie pisane życiorysy, fotografie, wspomnienia, wnioski o awanse i odznaczenia, wyroki sądowe, pisma wewnętrzne i urzędowe, czasopisma, nagrania filmowe, które dotąd zostały poddane pracom konserwacyjnym zabezpieczającym przed niszczeniem, usystematyzowane, zarchiwizowane, zanonimizowane, zdygitalizowane i w większości udostępnione w Cyfrowym Archiwum Związku Żołnierzy NSZ. Większość dokumentów wytworzyli w latach 1990−2010 nieżyjący już kombatanci – członkowie Związku Żołnierzy NSZ. Częste są przypadki, że w archiwum Związku Żołnierzy NSZ znajdują się jedyne dokumenty i relacje świadków, zaświadczające o czyjejś walce w konspiracji o niepodległość Polski. Archiwum zawiera bezcenne informacje dla wielu rodzin, szukających relacji o swoich przodkach.
Narodowe Siły Zbrojne były drugą co do liczebności i najlepiej zakonspirowaną podziemną formacją zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego. W szeregach Narodowych Sił Zbrojnych walczyło blisko 100 000 żołnierzy podziemnego Wojska Polskiego, którzy walczyli z oboma okupantami: nazistowskimi Niemcami i komunistycznym Związkiem Sowieckim. Niemcy uważali NSZ za formację najbardziej antyniemiecką w Polskim Państwowe Podziemnym, a sowieci uważali NSZ za najbardziej antykomunistyczną. Narodowe Siły Zbrojne kierowały się polskim interesem narodowym.
Na obecną chwilę Cyfrowe Archiwum ZŻNSZ zawiera dokumentację z województw: Lubelskiego, Śląskiego, Pomorskiego, Zachodniopomorskiego, Wielkopolskiego i Podlaskiego. Docelowo w archiwum ma być zgromadzona dokumentacja ze wszystkich okręgów Związku Żołnierzy NSZ, dokumentacja Zarządu Głównego oraz archiwa przekazywane przez kombatantów i ich rodziny, jako oddzielne zespoły akt.
Powstanie archiwum i finansowanie
Pomysłodawcą powstania Cyfrowego Archiwum Związku Żołnierzy NSZ i jednocześnie koordynatorem prac nad tworzonym archiwum jest Karol Wołek. Celem prac jest uporządkowanie archiwaliów Związku Żołnierzy NSZ, digitalizacja i udostępnienie w internecie dla wszystkich zainteresowanych. Dokumentacja archiwalna została zarchiwizowana zgodnie z instrukcjami obowiązującymi w archiwach państwowych i archiwum IPN. Wyszukiwarka Cyfrowego Archiwum została tak zaplanowana, żeby za pomocą kilku kliknięć można było przejrzeć całe archiwum, dokumenty ze wszystkich okręgów Związku pod kątem określonych osób, pseudonimów, oddziałów, dat lub wydarzeń. Najważniejszym celem powstającego Cyfrowego Archiwum Związku Żołnierzy NSZ jest ułatwienie i uproszczenie udostępniania jednostek archiwalnych dla historyków opisujących historię NSZ, rodzin kombatantów i wszystkich zainteresowanych.
Utworzenie Cyfrowego Archiwum Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i udostępnienie części zasobu archiwalnego zostało sfinansowane przez Narodowy Instytut Wolności − Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014–2020. Udostępnienie kolejnej części zasobu archiwalnego Związku Żołnierzy NSZ zostało sfinansowane przez Narodowy Instytut Wolności − Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018−2030 PROO.
Rozwój archiwum
Przez najbliższe lata będziemy uzupełniali zasób archiwalny o dokumenty Związku Żołnierzy NSZ z kolejnych Okręgów Związku oraz o archiwa kombatantów przekazywane do Związku Żołnierzy NSZ. Zachęcamy do przekazywania swoich prywatnych zasobów archiwalnych do Cyfrowego Archiwum Związku Żołnierzy NSZ. To ułatwi historykom pracę nad opisywaniem naszej przeszłości, umożliwi zachowanie pamięci o ludziach i zdarzeniach oraz pomoże przyszłym pokoleniom naszego narodu na zachowanie tożsamości.
Link do cyfrowej wersji „Przewodnika po Cyfrowym Archiwum Związku Żołnierzy NSZ”: https://archiwumcyfrowe.nsz.com.pl/wp-content/uploads/2020/11/Przewodnik-po-Cyfrowym-Archiwum-Zwiazku-Zolnierzy-NSZ-online.pdf
Karol Wołek
prezes Zarządu Głównego Związku Żołnierzy NSZ
