Z okazji obchodzonego w dniu 1 marca Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w całej Polsce odbywały się uroczystości. Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych współorganizował obchody Marszu Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Lublinie, Apelu Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Warszawie, marszy w: Szczecinie, Gdańsku, Gdyni, Olsztynie i Elblągu. Objęliśmy patronatem uroczystości w: Białymstoku, Rzeszowie, Hajnówce, Siedlcach, Katowicach i Bielsku-Białej. Przedstawiciele Związku obecni byli także na uroczystościach w Toruniu.
Poniżej wybrane relacje z poszczególnych miast:
Lublin
W ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych ulicami Lublina przeszedł Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Marsz wyruszył 1 marca 2022 roku o godzinie 17.30 z placu Litewskiego. Uczestnicy uformowali kolumnę marszową, na czele której znalazły się sztandary i okolicznościowe banery. Zebrani przemaszerowali Krakowskim Przedmieściem i Starym Miastem, docierając na plac Zamkowy. Tam odbyła się dalsza część uroczystości.
To święto ustanowione [zostało] z inicjatywy naszego Związku. Upamiętniamy żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego, którzy nie złożyli broni i po zakończeniu II wojny światowej nadal walczyli o niepodległość Polski, o to żebyśmy mogli dzisiaj żyć w wolnym i demokratycznym państwie. Świadomość narodowa, poczucie patriotyzmu, kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych za pomocą m.in. Marszu Pamięci Żołnierzy Wyklętych jest bardzo ważne dla naszego bezpieczeństwa i obronności. Jeśli będziemy zjednoczeni, będziemy w stanie obronić się przed silniejszym agresorem, co dzisiejsze czasy pokazują nam dobitnie
– mówił prezes Zarządu Głównego Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Karol Wołek.
Na placu Zamkowym wygłoszono okolicznościowe przemówienia. Uczestnicy wysłuchali m.in. kpt. Longina Rozwadowskiego, żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Po przemówieniach odczytano Apel Pamięci oraz złożono wiązanki kwiatów i zapalono znicze pod pomnikiem Zaporczyków.
Szczecin
1 marca 2022 roku po raz kolejny ulicami Szczecina przeszedł Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych, którego organizatorem jest Porozumienie Środowisk Patriotycznych w Szczecinie.
Obchody rozpoczęło złożenie kwiatów pod tablicą na budynku Komendy Wojewódzkiej Policji przy ulicy Małopolskiej. Marsz rozpoczął się na placu Solidarności, a zakończył pod Aresztem Śledczym, w którym torturowano i mordowano żołnierzy walczących o niepodległość naszego kraju z najeźdźcami: niemieckim, a następnie sowieckim. Pod aresztem organizatorzy wygłosili krótkie przemówienia okolicznościowe, po których odczytano Apel Pamięci. Uroczystości uświetniło wystawienie przez Klub Pojazdów Zabytkowych – Szczecin dwóch samochodów wojskowych: Dodge WC51 (1942 r.) i Dodge WC52 (1944 r.).
Ostatnim akcentem uroczystości było złożenie, przez delegacje organizacji patriotycznych, kwiatów pod tablicą pamiątkową na budynku Aresztu Śledczego przy Skwerze Narodowych Sił Zbrojnych. Pod obiema tablicami upamiętniającymi modlitwę za Żołnierzy Wyklętych odmówił ksiądz Grzegorz Legutko – kapelan Okręgu Szczecin Związku Żołnierzy NSZ. Jak co roku Okręg Szczecin ZŻNSZ mocno zaangażował się w organizację obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
W Lublinie i Szczecinie podczas uroczystości prowadzona była zbiórka ,,Przywracamy pamięć o Żołnierzach Wyklętych”.
Trójmiasto
27 lutego 2022 roku w Trójmieście odbyły się dwa marsze związane z obchodami Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Po wielu latach reaktywowano Gdański Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Organizatorzy i uczestnicy marszu zebrali się pod pomnikiem króla Jana III Sobieskiego na Targu Drzewnym w centrum Gdańska. O godzinie 13.00 wyruszyli w kierunku więzienia przy ulicy Łąkowej, gdzie rozstrzelano Danutę Siedzikównę ps. „Inka” oraz Feliksa Selmanowicza ps. „Zagończyk”. Po symbolicznym oddaniu hołdu pomordowanym i represjonowanym Żołnierzom Wyklętym pochód ruszył ulicą 3 Maja w kierunku pomnika Żołnierzy Wyklętych. Pod pomnikiem przy cmentarzu garnizonowym złożono kwiaty, odśpiewano hymn narodowy oraz odmówiono Modlitwę żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. Na zakończenie uroczystości głos zabrali przedstawiciele organizatorów marszu (Związku Żołnierzy NSZ Okręg Pomorski, Młodzieży Wszechpolskiej Koło Gdańsk oraz Fundacji Młodzi dla Polski Trójmiasto). W marszu wzięło udział 100 osób.
27 lutego 2022 roku o godzinie 15.30 z placu Wolnej Polski w Gdyni wyruszył IX Gdyński Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Organizatorem wydarzenia był Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Okręg Pomorski, Młodzież Wszechpolska Koło Gdynia oraz Fundacja Młodzi dla Polski Trójmiasto, partnerem było Stowarzyszenie Kaszubsko-Kociewskie im. Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. Marsz patronatem objęli: Wojewoda Pomorski Dariusz Drelich, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku oraz Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Uroczystości rozpoczęło przemówienie dyrektora Oddziału IPN w Gdańsku dr. Pawła Warota. Pochód przeszedł główną i najbardziej reprezentacyjną ulicą miasta – Świętojańską. Mimo przeszywającego zimna w marszu uczestniczyło około 150 osób. Udział w nim wzięli: posłowie na Sejm RP Marcin Horała, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury, i Michał Urbaniak, wieloletni organizator marszów pamięci Żołnierzy Wyklętych w Gdyni, Roman Dambek, wnuk Józefa Dambka drugiego dowódcy TOW „Gryf Pomorski”, oraz Małgorzata Zwiercan, działaczka Solidarności Walczącej w Gdyni. W marszu licznie uczestniczyli kibice Arki Gdynia. Uczestnicy marszu przeszli z płonącymi pochodniami oraz hasłami patriotycznymi pod pomnik Polski Morskiej na Skwerze Kościuszki, gdzie złożono kwiaty, odśpiewano hymn narodowy i odmówiono Modlitwę żołnierzy NSZ. Na skwerze przedstawiciele organizatorów (Alicja Siałkowska wiceprezes ZŻNSZ, Rafał Buca prezes Okręgu Pomorskiego MW i Marek Dudziński prezes Zarządu Fundacji MdP Trójmiasto) i zaproszeni goście (Marcin Horała, Michał Urbaniak i Roman Dambek) wygłosili przemówienia do uczestników.
O godzinie 19.00 w gdyńskiej sali Cechu Rzemiosł i Przedsiębiorczości wykład „Wileńszczyzna i Nowogródczyzna w ogniu walk” wygłosił historyk Jarosław Kłosowski z Okręgu Pomorskiego ZŻNSZ.
Elbląg
W dniu 6 marca 2022 roku w Elblągu odbył się VII Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Wspólnymi siłami uroczystości zorganizowali: Elbląscy Patrioci, Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Okręg Pomorski, Zjednoczeni Dla Narodu, Lokalni Patrioci (kibice Olimpii Elbląg).
Marsz rozpoczął się o godzinie 14.00 na Skwerze im. Rotmistrza Pileckiego wykładem historycznym Jarosława Kłosowskiego z Okręgu Pomorskiego Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. Prelegent przybliżył zgromadzonym historie żołnierzy, którzy walczyli z najeźdźcami niemieckim i sowieckim. Wielu z nich w 1939 roku było zawodowymi oficerami i podoficerami Wojska Polskiego. Nie złożyli broni przez kilkanaście lat, walcząc o wolną i suwerenną Polskę. Wielu stało się Żołnierzami Wyklętymi przez komunistów. Komuniści walczyli z nimi nie tylko za życia, ale również po ich śmierci. Okupant starał się zohydzić ideę wolnej Polski i walczących o nią obrońców, torturując, mordując strzałem w tył głowy, zakopując w bezimiennych dołach.
Usiłowali nas zakopać pod ziemią, ale nie przewidzieli, że jesteśmy ziarnem.
Te jakże prawdziwe słowa mogłyby być mottem każdej uroczystości upamiętniającej Żołnierzy Wyklętych.
Przed rozpoczęciem marszu odmówiono Modlitwę żołnierzy NSZ i odczytano apel pamięci. Następnie marsz przeszedł ulicami: Traugutta, Górnośląską, Agrykola, aż do Ronda Żołnierzy Wyklętych. Pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego odbyła się ceremonia złożenia kwiatów. Zapalono znicze i odśpiewano hymn Polski. Oprawę uroczystości zapewnili kibice Olimpii Elbląg, którzy odpalili race.
W marszu i uroczystości udział wzięły patriotyczne środowiska Elbląga oraz goście z innych regionów Polski. Gościem honorowym był Andrzej Stryjewski, syn sierżanta Wiktora Stryjewskiego ps. „Cacko” – żołnierza Wojska Polskiego, Armii Krajowej i XI Grupy Operacyjnej NSZ. W marszu uczestniczył również Witold Kowalewski, syn mjr Marii Kowalewskiej ps. „Myszka”, z żoną Ewą. Zarząd Główny Związku Żołnierzy NSZ reprezentowała wiceprezes Alicja Siałkowska, która zabrała głos na zakończenie marszu. W swoim wystąpieniu powiedziała m.in., że nie tylko żołnierze walczący w powstaniu antykomunistycznym zostali wyklęci, ale również ich rodziny, które za ich życia i po śmierci doświadczyły wielu prześladowań ze strony komunistów. Odbierano im dorobek całego życia, uniemożliwiano pracę i naukę, byli traktowani jak bandyci i dzieci bandytów. Pamięć o tych tragicznych losach i ogromnym poświęceniu dla Ojczyzny jest naszym obowiązkiem.
Po marszu zgromadzeni udali się do sali wykładowej, gdzie wysłuchali wykładu historyka Jarosława Kłosowskiego na temat Żołnierzy Wyklętych z Wileńszczyzny w latach 1944–1956. Historie poszczególnych żołnierzy zostały udokumentowane począwszy od 1939 roku. Omawiając poszczególne osoby, historyk podawał wszystkie oddziały, w których walczyli, dowódców oraz losy żołnierzy aż do zakończenia działań na polu walki. Niestety najczęściej kresem była śmierć w walce albo w ubeckim więzieniu. W trakcie wykładu odśpiewano hymny poszczególnych oddziałów.
Hajnówka
W dniu 19 lutego 2022 roku ulicami Hajnówki przeszedł VII Marsz Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Organizatorem marszu była, jak co roku, Narodowa Hajnówka. Wielu uczestników pokonało wielkie odległości, by móc w Hajnówce oddać hołd polskim Bohaterom. Wśród maszerujących byli zarówno katolicy jak i prawosławni. Ramię w ramię szli przedstawiciele Narodowej Hajnówki, Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Bydgoskich Patriotów, Stowarzyszenia Patriotyczny Głogów, Młodzieży Wszechpolskiej, Obozu Narodowo-Radykalnego Brygada Podlaska, Narodowego Odrodzenia Polski, Świdnickich Patriotów, Lubelskiej Braci, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Koło Pomorze i innych organizacji. Przemarsz uświetnili umundurowani członkowie Towarzystwa Miłośników Polskiej Tradycji i Kultury Warszawa Praga i Stowarzyszenia Patriotyczny Głogów. W marszu i uroczystościach udział wzięła wiceprezes Związku Żołnierzy NSZ Alicja Siałkowska, która poprowadziła Modlitwę żołnierzy NSZ za poległych, zmarłych i żyjących żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
Szczególną pamięcią uczestnicy otoczyli kpt. Romualda Rajsa ps. „Bury” i jego żołnierzy z 3. Brygady Wileńskiej NZW. Kpt. Rajs był podoficerem zawodowym Wojska Polskiego, oficerem Armii Krajowej i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Za zasługi na polu walki odznaczony został dwukrotnie Krzyżem Wojennym Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych (na polu bitwy) i Krzyżem Zasługi z Mieczami. W 1939 roku walczył z Niemcami w 85. Pułku Piechoty w ramach Armii „Prusy”. Po zakończeniu walk przystąpił do konspiracji niepodległościowej. Związał się z ZWZ-AK. Dowodził 1. Kompanią Szturmową w 3. Wileńskiej Brygadzie Armii Krajowej kpt. Gracjana Froga ps. „Szczerbiec”. Następnie podlegał mjr. Zygmuntowi Szendzielarzowi ps. „Łupaszka” w 5. Wileńskiej Brygadzie AK. Po rozformowaniu oddziału przeszedł do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, gdzie dowodził Pogotowiem Akcji Specjalnej Okręgu Białostockiego NZW. Kpt. Romuald Rajs ps. „Bury” walczył zawsze o to samo – na Wileńszczyźnie, Lubelszczyźnie, Podlasiu, Warmii i Mazurach walczył o wolną i niepodległą Polskę.
Po przemarszu ulicami Hajnówki Bydgoscy Patrioci na cmentarzu w Hajnówce umieścili brzozowy poświęcony krzyż przy grobach dwóch żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady AK: ppor. Stanisława Wołoncieja ps. „Konus” (przyjmował przysięgę od „Inki” i jej krewnych) i Aleksandra Wołoncieja ps. „Wróbel”. Później w Narewce odwiedziliśmy miejsca związane z Danutą Siedzikówną i zapaliliśmy znicze pod pomnikami upamiętniającymi „Inkę”.
Wyszków
W niedzielę, 27 lutego 2022 roku, ulicami Wyszkowa przemaszerował Marsz w Hołdzie Żołnierzom Wyklętym.
Na placu miejskim o godzinie 19.00 zgromadziło się około 100 osób. Zapalono symboliczne pochodnie. Do zgromadzonych przemówił Adrian Handzel, jeden z organizatorów, reprezentujący „Wyszkowskich Patriotów”. Podczas swojego przemówienia podkreślił niezłomną walkę Żołnierzy Wyklętych, ale również odniósł się do zbioru wartości, który wskazują nieugięci Bohaterowie:
W dzisiejszej Polsce pamięć o niezłomnych Bohaterach tego kraju wróciła, dla nas ich historia stanowi kodeks wartości, na którym musimy budować przyszłość naszej Ojczyzny…
Odczytajmy na nowo Ich dziedzictwo. Pokażmy, że Polska upomina się o Pamięć. Bo póki ona będzie trwać, tak długo Żołnierze Wyklęci będą żywym świadectwem dla kolejnych pokoleń tego kraju.
Następnie głos zabrała przedstawicielka Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych Izabela Strojek, która podkreśliła, że to m.in. za sprawą ZŻNSZ obchodzimy dzień 1 marca jako Narodowy Dzień Pamięci o Żołnierzach Wyklętych.
Po przemówieniach utworzono kolumnę marszową, na której czele ulokowano portrety trzech Żołnierzy Wyklętych ziemi wyszkowskiej i pułtuskiej. W panteonie Bohaterów tegorocznego marszu wyróżniono: Dariusza Kieliszka ps. „Ponury”, Jana Kmiołka ps. „Wir” oraz Stanisława Łaneckiego ps. „Przelotny”. Portrety maszerowały w towarzystwie Pułtuskiej Grupy Rekonstrukcji Historycznej 13. Pułku Piechoty. Tuż za nimi podążał transparent organizatora i uczestnicy marszu. W uroczystościach wzięła udział duża grupa kibiców lokalnego klubu MZKS Bug Wyszków, który był współorganizatorem inicjatywy. Podczas marszu skandowano hasła patriotyczne i katolickie. Podkreślano heroizm Żołnierzy Wyklętych oraz przytoczono biografię trzech ww. Bohaterów.
Około godziny 20.00 marsz dotarł pod Pomnik Żołnierzy Wyklętych i Ofiar Terroru Komunistycznego. Członkowie GRH zaciągnęli pod pomnikiem wartę honorową, a organizator odczytał Apel Pamięci Poległych i Zamordowanych przez komunistów Żołnierzy Wyklętych. Tuż po apelu odczytano modlitwę Narodowych Sił Zbrojnych i złożono kwiaty. Następnie organizatorzy poprosili o minutę ciszy, po której rozległ się utwór „Śpij Kolego”, wykonany tradycyjnie na trąbce. GRH 13. Pułku Piechoty oddała salwę honorową. Wyszkowski Marsz w Hołdzie Żołnierzom Wyklętym zakończyło wspólne odśpiewanie hymnu państwowego.
Organizatorzy uroczystości „Wyszkowscy Patrioci” oraz „Bugoholicy” podziękowali za obecność patronom medialnym, Pułtuskiej GRH 13. Pułku Piechoty, Związkowi Żołnierzy NSZ oraz wszystkim obecnym mieszkańcom Wyszkowa i okolic.
Toruń
W Toruniu w dniu 1 marca 2022 odbyły się obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W uroczystości udział wzięli żołnierze Wojska Polskiego z Garnizonu Toruń, orkiestra wojskowa, kompania honorowa, władze miasta Toruń, delegacje organizacji kombatanckich, politycy i mieszkańcy miasta. Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych reprezentowała wiceprezes Zarządu Głównego Alicja Siałkowska.
Wspólnie odśpiewano hymn Polski. Odczytany został list Ministra Obrony Narodowej, odbył się apel pamięci, żołnierze oddali salwę honorową, złożono kwiaty. A jednak uroczystość pozostawiła po sobie pewien smutek i zadumę, ponieważ w wypowiedziach i odczytywanych listach zabrakło jednego – jasnego komunikatu, komu poświęcone jest to święto i kogo upamiętniamy. Aż chciało się powiedzieć: – Szanowni Państwo, nie tędy droga!
Zamiast Żołnierzy Wyklętych znowu dominowało określenie niezłomni, a w wymienianych, zarówno w wypowiedziach jak i w odczytywanych listach, dowódcach i formacjach prawie zapomniano o tych najbardziej Wyklętych, czyli żołnierzach powstania antykomunistycznego, najczęściej z oddziałów narodowych. Wśród tych niezłomnych wymieniono żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, a na tych rzeczywiście walczących z komunistycznym najeźdźcą Żołnierzy Wyklętych nie znaleziono określenia wystarczająco poprawnego politycznie i wystąpili oni jako „inne oddziały”. Nikt nie odbiera zasług AK czy BCh, ale wtedy, gdy Wyklęci walczyli z komunistycznym agresorem zniewalającym Polskę i Polaków, te jednostki były już dawno rozwiązane. Walkę prowadziły głównie oddziały Narodowych Sił Zbrojnych, Narodowego Zjednoczenia Wojskowego oraz poakowskie Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”.
Na tym przykładzie wyraźnie widać, że należy uszanować zdanie weteranów walczących w powstaniu antykomunistycznym i tę nazwę „Żołnierze Wyklęci” pozostawić dla nich. Z tym przerabianiem na siłę Wyklętych na niezłomnych dzieje się dokładnie to, czego się obawiali – pojęcia są rozmywane, a do worka z napisem „niezłomni” (bardzo pojemnego) wrzucane są kolejne grupy i jednostki, które zapewne były niezłomne, ale z powstaniem antykomunistycznym nie miały nic wspólnego. Prawdę historyczną znowu zabija poprawność polityczna i chęć ugrania czegoś dla ugrupowań wystarczająco zasłużonych swym działaniem w innych okresach walki.
