Kpt. Romuald Rajs ps. „Bury”

Rocznica urodzin kpt. Romualda Rajsa ps. „Bury”

Aktualności Życiorysy

Kpt. Romuald Rajs ps. „Bury” (1913‒1949) ‒ żołnierz Wojska Polskiego, Armii Krajowej, Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, uczestnik wojny obronnej 1939 r., konspiracji niepodległościowej i powstania antykomunistycznego, wybitny dowódca, wielki patriota, urodzony żołnierz.

Urodził się 30 listopada 1913 roku we wsi Jabłonka pow. Brzozów koło Sanoka. Ukończył podoficerską szkołę dla małoletnich i został podoficerem zawodowym w Wojsku Polskim. Związał się z Wilnem, gdzie pełnił służbę wojskową. Podczas kampanii wrześniowej walczył w 85. pp w ramach Armii „Prusy”. Po zakończeniu działań wojennych związał się z konspiracją niepodległościową ‒ wstąpił do Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej.

Od 1943 roku służył w 3. Wileńskiej Brygadzie Armii Krajowej kpt. Gracjana Froga ps. „Szczerbiec”. Dowodził 1. Kompanią Szturmową. W maju 1945 roku dołączył do 5. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. „Łupaszka”. Po rozformowaniu 5. Brygady AK przeszedł do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (NZW). Otrzymał awans do stopnia kapitana i nominację na szefa Pogotowia Akcji Specjalnej Okręgu Białostockiego NZW. Był dowódcą 3. Wileńskiej Brygady NZW, jego zastępcą był ppor. Kazimierz Chmielowski ps. „Rekin”. Wziął udział w wielu bitwach i potyczkach z Niemcami, Litwinami, sowietami i UB/MO, m.in pod Murowaną Oszmianką, Gajrowskimi i w wielu innych miejscach na Wileńszczyźnie, Podlasiu oraz Warmii i Mazurach. Został odznaczony Krzyżem Walecznych (na polu bitwy) w styczniu 1944 roku.

Kpt. Romuald Rajs ps. „Bury” został aresztowany na skutek donosu swojego byłego żołnierza. Po sfingowanym procesie w białostockim kinie „Ton” został skazany na karę śmierci i zamordowany w dniu 30 grudnia 1949 roku. Miejsca pochówku szczątków kpt. „Burego” do dziś nie ustalono.

Kpt. Romuald Rajs został odznaczony za wybitne zasługi w boju: Orderem Virtuti Militari (dwukrotnie), Krzyżem Walecznych, Krzyżem Zasługi z Mieczami.