Stanisław Bajon – żołnierz Narodowej Organizacji Bojowej, członek Stronnictwa Narodowego, prowadził działalność wywiadowczą, stracony przez Niemców w 1942 roku.
Urodził się 14 kwietnia 1887 roku w Błotnikach, powiat wolsztyński, pod zaborem pruskim. Prowadził gospodarstwo rolne, a po przeprowadzce do Poznania został zatrudniony jako robotnik w Zakładzie Oczyszczania Miasta. Był członkiem założonego w 1928 roku Stronnictwa Narodowego (SN), największej partii politycznej w Polsce międzywojennej.
W dniu 10 września 1939 roku Niemcy zajęli Poznań. Niemal natychmiast okupant niemiecki rozpoczął egzekucje i wysiedlenia ludności polskiej i żydowskiej. Wielkopolska została włączona do III Rzeszy Niemieckiej jako Kraj Warty. Językiem urzędowym stał się język niemiecki. Wprowadzono godzinę policyjną i nakaz pracy dla Polaków. Skonfiskowano broń, odbiorniki radiowe, aparaty fotograficzne.
Pod niemiecką okupacją Polacy szybko zaczęli organizować konspirację. W dniu 16 listopada 1939 roku działacze Stronnictwa Narodowego (SN) powołali konspiracyjną organizację wojskową – Narodową Organizację Bojową (NOB). Stanisław Bajon zaangażował się w działalność ruchu oporu. W maju 1940 roku złożył przysięgę i został żołnierzem NOB. Pełnił funkcję komendanta dwóch „piątek” w poznańskiej dzielnicy Wilda. Rozprowadzał bony obligacyjne oraz zorganizował kolportaż wydawanego przez Stronnictwo Narodowe pisma „Polska Narodowa”. Prowadził działania wywiadowcze, zbierając tajne informacje na temat okupanta niemieckiego i prowadzonych przez niego akcji przeciwko Polakom.
Na skutek dekonspiracji i zwerbowania w NOB agentów organizacja została rozbita. Pierwsze aresztowania miały miejsce w grudniu 1940 roku. Stanisław Bajon został aresztowany przez gestapo 27 stycznia 1941 roku i osadzony w poznańskim Forcie VII, a później w niemieckim więzieniu we Wronkach. Fort VII był pierwszym obozem koncentracyjnym utworzonym przez Niemców na okupowanych ziemiach polskich. Na terenie Wielkopolski był największym ośrodkiem eksterminacji polskiej ludności cywilnej. Był także pierwszym obozem, w którym Niemcy w testowej komorze gazowej użyli gazu do masowego mordowania Polaków.
Stanisław Bajon przeszedł ciężkie śledztwo, które trwało półtora roku. W dniu 10 sierpnia 1942 roku wyrokiem niemieckiego Wyższego Sądu Rejonowego w Poznaniu (OLG Posen) został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 7 września 1942 roku w niemieckim więzieniu przy ulicy Młyńskiej w Poznaniu. Miał 55 lat.
dr Rafał Sierchuła/Bożena Wołek
