Fundacja im. Kazimierza Wielkiego wydała II wydanie broszury edukacyjnej pt. „Żołnierze Wyklęci. Polskie podziemie narodowe 1944–1963”. Publikacja powstała ze względu na zapotrzebowanie na niewielką objętościowo, w stosunku do poruszanej tematyki, publikację, która w sposób przystępny dla każdego odbiorcy i uporządkowany pod względem przyczynowo-skutkowym opisuje najnowszą historię Polski z lat 1926–1963, układając w jedną całość najważniejsze informacje o polskim podziemiu niepodległościowym, które do tej pory były porozrzucane w licznych monografiach.
Redaktorem naczelnym jest prezes Fundacji Karol Wołek. Zespół redakcyjny tworzą: dr Rafał Drabik (IPN Lublin), dr Rafał Sierchuła (IPN Poznań), Mariusz Warachim, Leszek Żebrowski.
Wstęp
Celem tej publikacji jest uzupełnienie wiadomości i programu nauczania najnowszej historii Polski. W przystępny i kompleksowy sposób prezentuje ona historię Polski z lat 1939−1963 ze szczególnym uwzględnieniem tematyki Żołnierzy Wyklętych i narodowego podziemia niepodległościowego w początkowym okresie drugiej sowieckiej okupacji w latach 1944−1963. Publikacja z założenia jest uzupełniającym materiałem dydaktycznym dostosowanym do potrzeb nauczania młodzieży w wieku 13−19 lat.
Środki na wydanie pierwszego wydania niniejszej publikacji pochodziły ze zbiórki publicznej „Przywracamy pamięć o Żołnierzach Wyklętych” (nr pozwolenia MAC: 75/2014), organizowanej przez Fundację im. Kazimierza Wielkiego z Lublina. Wszystkim darczyńcom, zatroskanym o ciągle ograniczany program nauczania najnowszej historii, serdecznie dziękujemy i prosimy o dalsze wspieranie naszych działań.
Publikacja zawiera krótkie podsumowanie przyczyn i skutków wydarzeń z lat 1939−1963. Celem, jaki przyświecał redaktorom, było ukazanie trudnych i ciągle aktualnych zagadnień z najnowszej historii Polski jako procesu przyczynowo-skutkowego, tworzącego spójną i logiczną całość. Naszą ambicją nie było wydanie kolejnego, encyklopedycznego zbioru słabo powiązanych ze sobą faktów, które dla początkującego i młodego czytelnika niewiele będą znaczyły. Publikacja dzięki konsekwentnej narracji pozwala zrozumieć przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń historycznych z lat 1939−1963 oraz motywacje i cele ich uczestników.
Publikacja nie rości sobie pretensji do bycia traktowaną jako publikacja stricte naukowa, pomimo wielkiej dbałości o prawdę historyczną i poprawność merytoryczną. Celem głównym, jaki przyświecał autorom, była przydatność publikacji w procesie nauczania najnowszej historii oraz użyteczność dla nauczycieli i uczniów.
Karol Wołek
Prezes Fundacji im. Kazimierza Wielkiego
Spis treści
Wstęp – 3
Żołnierze Wyklęci – definicja – 4
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych – 4
Liczebność Żołnierzy Wyklętych – 4
I. Wprowadzenie – 5
1. Sytuacja społeczno-polityczna w II RP – 5
2. Skutki zamachu majowego – 6
3. Sytuacja międzynarodowa Polski w 1939 roku – 8
4. Początek II wojny światowej – 9
II. Organizacja Polskiego Państwa Podziemnego 1939−1944 – 11
1. Powstawanie Polskiego Państwa Podziemnego – 11
2. Zasady konspiracji – 12
3. Struktury Cywilne – 13
4. Związek Walki Zbrojnej-Armia Krajowa (ZWZ-AK) – 13
5. Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW) – 15
6. Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy (OW ZJ) – 17
7. Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) – 18
8. Bataliony Chłopskie (BCh) – 22
III. Komuniści na ziemiach polskich – 23
1. Komuniści na ziemiach polskich w czasie wojny – 23
2. Walka komunistów z Polskim Państwem Podziemnym – 24
IV. Stanowiska wobec końca wojny – 25
1. Powrót sowieckiego okupanta – 25
2. Przebieg akcji „Burza” – 25
3. Powstanie warszawskie – 28
4. Myśl zachodnia NSZ – 28
V. Województwa wschodnie Polski – 31
1. Sytuacja w województwach wschodnich Polski po 1939 roku – 31
2. Ludobójstwo Polaków na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej – 32
3. Sytuacja Polaków na Wileńszczyźnie – 33
4. Polskie terytoria wcielone do Związku Sowieckiego po 1944 roku – 34
VI. Sowiecka okupacja Polski po 1944 roku – 35
1. Administracja sowieckiego okupanta w centralnej Polsce – 35
2. Walka sowietów z polskim podziemiem zbrojnym – 35
3. Działalność Żołnierzy Wyklętych – 37
4. Narodowe Zjednoczenie Wojskowe – 42
5. Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” – 43
6. Ruch Oporu Armii Krajowej – 45
7. Konspiracyjne Wojsko Polskie – 47
8. Charakter sowieckiej okupacji Polski – 48
Słownik pojęć – 50
