W dniu 9 lutego 2019 roku przeżywszy 103 lata odszedł na wieczną wartę ppłk Zbigniew Larendowicz ps. „Wicher” – jeden z najstarszych weteranów podziemia narodowego, komendant obwodu Narodowej Organizacji Wojskowej w Leżajsku.
Urodził się 15 listopada 1916 roku w Leżajsku. W 1927 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Leżajsku. W tym samym roku wstąpił do drużyny harcerskiej mieszczącej się przy leżajskim gimnazjum. W 1934 roku ukończył Kurs Przysposobienia Wojskowego I i II stopnia. W latach 1935-1936 pełnił funkcję szefa hufca szkolnego ZHP w tymże gimnazjum. Po zdaniu matury wstąpił do Wojska Polskiego. W 1938 roku ukończył Wołyńską Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii. Podczas inwazji niemiecko-sowieckiej na Polskę we wrześniu 1939 roku został zmobilizowany w stopniu podporucznika do 24. pułku artylerii lekkiej.
Walczył jako dowódca baterii pod Zgłobicami i Zbylitowską Górą, Łodzinką Dolną, Niżankowicami, Jawornikiem Ruskim, Boguszówką, Boratyczami, Husakowem, Mużyłowicami Kolonią, Rzęsną Ruską oraz Hołoskiem, przebijając się do oblężonego Lwowa. Wzięty do niewoli sowieckiej, uciekł z transportu, który prowadził jeńców wojennych do Katynia. W 1940 roku zakłada struktury Narodowej Organizacji Wojskowej w Leżajsku. Do momentu wejścia Armii Czerwonej w 1944 roku pełnił funkcję komendanta obwodu NOW-AK w Leżajsku. Uczestnik akcji „Burza”. Po wojnie pracował jako leśniczy w Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu i jednocześnie studiował na Uniwersytecie Poznańskim na Wydziale Leśnym. Przez kilka miesięcy był wykładowcą w Szkole Leśnej w Zagórzu. Wiele lat pracował w Biurze Urządzania Lasów i Projektów Leśnictwa. W latach 1964-68 razem z prof. S. Myczkowskim, tworzył Plan Zagospodarowania Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz wielu rezerwatów w Polsce południowej. Brał także udział w opracowywaniu ekspertyz dla Polskiej Akademii Nauk. Był inicjatorem powstania planów zagospodarowania przestrzennego wielu nadleśnictw położonych w dawnych województwach poznańskim, zielonogórskim, wrocławskim, katowickim, częstochowskim, rzeszowskim. Przez wiele lat był szykanowany przez UB w związku z przynależnością do NOW i AK.
W 1978 roku przechodzi na zasłużoną emeryturę. Wolny czas spędzał na charytatywnej współpracy z klasztorem oo. Bernardynów w Leżajsku. Sporządził opis bibliograficzny niemal całego księgozbioru leżajskiego klasztoru – skatalogował około 30 tysięcy woluminów. Dzięki jego zaangażowaniu zostały zgromadzone materiały do opracowań książek o sanktuarium Matki Boskiej Pocieszenia w Leżajsku. Jest autorem około 300 cennych publikacji dotyczących historii regionu, w tym książek „Kult Matki Bożej Pocieszenia w Bazylice Ojców Bernardynów w Leżajsku”, „Bazylika oo. Bernardynów w Leżajsku”, „Sanktuarium Maryjne Ojców Bernardynów w Leżajsku” , „Historia Posiadłości Klasztoru Ojców Bernardynów w Leżajsku”, „Biblioteka klasztoru Ojców Bernardynów w Leżajsku”, „Nekropolie Bernardyńskie w Leżajsku”.
Jeszcze w wieku 100 lat aktywnie pracował w klasztorze oo. Bernardynów. W 2014 roku Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie uhonorował go tytułem „Świadek historii”. W październiku 2017 roku otrzymał tytuł „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”
Za swoje wybitne zasługi został uhonorowany licznymi orderami i odznaczeniami m.in. Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej, Złotym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”, Medalem Obrońcy Ojczyzny 1939-1945, Medalem Pamiątkowym 75-lecia NSZ.
W chwili śmierci był ostatnim żyjącym w Polsce oficerem Wojska Polskiego z wojny obronnej 1939 roku oraz jednym z ostatnich oficerów podziemia narodowego.
Tekst: Łukasz Suchanowski
